kritiken hemeroteka

8.280 kritika

« | »

Kontu pribatu bat / Beppe Fenoglio (Josu Zabaleta) / Katakrak, 2020

Gerlaren eta bizitzaren arteko talka Irati Majuelo / Berria, 2020-11-22

Italiara egin du bidaia honako honetan Katakrak argitaletxeak, eta Beppe Fenoglioren hitzak ekarri ditu euskarara lehen aldiz. Josu Zabaletaren eskutik jaso dugu Kontu pribatu bat, idazlearen libururik finena. Eleberri partisano bat dugu esku artean, sarri landutako gaia izanagatik, bestelako begirada batez datorkiguna.

Mendialdeko partisanoen erresistentziara batutako gazte batek gidatzen du Fenoglioren eleberria. Milton ikaslea da izatez, klase sozial baxukoa, eta herrira gerlatik ihesi iritsitako Fulvia nerabearekin maitemindu da. Haren lagun Giorgio ere (ikaslea, baina maila sozial altuagokoa) ez da urrun ibiliko. Miltonen, Fulviaren eta Giorgioren arteko maitasun eta laguntasun hirukia da liburu honen egiturari eusten diona. Faxisten aurkako guda betean harrapatuko du, ordea, hiruki gatazkatsu horrek; hortaz, etsai eta lokatz artean egin beharko die aurre Miltonek bere barne minei.

Protagonista erromantikoa da Milton, erromantikoegia aukeran. Airean sostengatzen da bere maitasun harremana; bere pentsamenduek eman diote kategoria hori egiazki, Fulviaren onespenak baino gehiago. Hala ere, horrenbesteraino betetzen du maitasun horrek bere izatea osoa, ezen zalantza ñimiñoena agertzean gerla-heroi batek sekula egingo ez lituzkeenak egitera bultzatuko baitu: bere dibisiotik alde egin, erabaki propioak hartu, maila altuagoko partisanoei aginduak eman. Ez da gerlako heroia, eta hori alde du eleberriak. Hala bizi du laguntasuna ere, berarekin kontuak argitzeke izan arren, azken unera arte defendatuko baitu Giorgio laguna.

Bizitza bezain intentsoa da Fenoglioren eleberria, bizitza bezain absurdoa. Izan ere, inor ez dabil ihesi, baina pertsekuzioa da istorioaren motorra: pertsonaia bat bestearen bila doa, etengabe, norbere probetxurako zerbait lortzeko asmoz. Eta hala korapilatzen dira gudaren joko-zelaian maitasuna, laguntasuna, askatasun propioa eta kolektiboa. Argitaletxearen hitzaurrean bertan topa dezakegu paradoxa horren definiziorik fidelena: “Askatasunaren alde borrokatzen ari da eleberriko protagonista, baina idazleak ez dio utziko, izango du dena itxita, dena lotuta, maldan behera”.

Fenoglioren indargunea jauzi narratiboak egiteko gaitasuna da. Denboran atzera jotzen du maiz, eleberri historikoen joera kronologikoei uko eginez, eta, horretarako, hitz gutxi eta mekanismo sotilak erabiltzen ditu, oharkabean eramanez irakurlea faxisten eraso posible baten tentsiotik gerla aurreko oroitzapen goxoetara. Estilo azkarra, lehorra, zehatza dauka idazleak, baina batez ere egiazkotasuna jartzen du bere prosaren erdigunean. Eleberri partisanoa izanagatik, ez du ideien arteko borroka bat aurkezten, baina guda ez da, era berean, maitasun istorio bat txertatzeko agertoki hutsa. Gatazka armatu baten barnetik idatzitako kontakizuna da, non era garratzean ageri diren loratutako sentimenduak, hartutako erabaki pertsonalak, akatsek dakartzaten ondorioak. Gerlaren funtzionamendu gordina eta bizitzarekin egiten duen talka, finean.

Azken kritikak

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Hasier Rekondo

Bufalo guztiak
Juanra Madariaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

Jon Jimenez

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Asier Urkiza

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak