kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Sekula kontatu behar ez nizkizun gauzak / Iban Zaldua / Elkar, 2018

Ezer ez da dirudiena Lutxo Egia / 111 aldizkaria, 2019-01

Yan Lianke-ren Balou mendikateko balada bukatu berri dut. Idazle txinatarraren eleberrian bizirik eta hilik dauden pertsonaiak errealitatearen plano berean mugitzen dira. Lan bikaina izateaz gain, zeharo sinesgarria da. Eta halaxe gertatzen zaigu Iban Zalduaren Sekula kontatu behar ez nizkizun gauzak bildumako ipuinekin, non tarteka fantasia, zientzia fikzioa, errealismo magikoa, eszenatoki distopikoak, heriotza eta hilketa ustez ezinezkoak eta abar agertzen diren, den-dena sinesgarri, behar den moduan idatzita irakurlea kontakizunean murgiltzeko eta harrapaturik gelditzeko.

33 ipuinek (32 + 1, gurago baduzue) osatzen dute bilduma. Salbuespenak salbuespen, ipuin laburrak dira. Eta bere laburrean, ezin borobilagoak, idatzi aurretik ederki neurtuak hasieratik bukaeraraino. Sarri egoera errealista batetik egoera fantastiko batera irristatuko gara, eta nekez antzemango dugu nola zeharkatu dugun batetik besterako marra, baina gustura onartuko ditugu idazleak proposatutako bidaiak, bai eta haien amaierak ere, ustekabekoak gehienetan. Ipuinetan, bata bestearen atzetik, sumatu egiten dugu badatozela ustekabea eta kolpea, eta geure buruari sinestarazten diogu hau edo hori izango dela, baina gutxitan asmatuko dugu, Zalduak abilezia handia baitu ipuin originalak sortzen.

Ezin liteke esan Sekula kontatu behar ez nizkizun gauzak ipuin-liburuak gai nagusi bat biltzen duenik. Hamaika alde erakusten dituen poliedroa da. Badaude gaurkotasun handiko gai sozialak (Babes eskaera edo Zaborra desagerrarazteko makina ipuinak kasu, gogoangarriak euren umorean eta ironian. Edo Ispiluarena, non nartzisismoaren garaian ezinezkoa baita ispilua ez maitatzea); badaude gai politikoak stricto sensu (ETA nahiko presente dago, ipuin batzuetan bederen. Eta ez dut uste kasualitatea denik hark zabaltzea eta ixtea liburua. Bestalde, niri neuri bikaina iruditzen zait lotzea gure gatazka errealitate birtualarekin —Ibilbidea— eta zientzia fikzioarekin edo fantasiarekin —Dena, Lekukotasuna edo Pareko Tabernan, esaterako—. Azken ipuin zoragarri honek Les revenants serie frantsesa ekarri dit gogora). Eta gai guztien artean, harremanak (biko harremanak askotan), zahartzaroa eta, batez ere, heriotza nabarmentzen dira. Heriotza ipuin askotan agertzen zaigu modu batean edo bestean, noiz seriotasunez noiz umorez, baina beti zer pentsa ematen (Ihes egindakoak kasu, ipuin latza). Azken finean, liburuko aizto literario zorrotzek hartara eramaten gaituzte. Istorioekin gozatzeaz batera, idazleak proposatutako gaiez hausnartuko dugu.

Iban Zalduaren ipuin-bilduma honetan eta, oro har, haren literaturan ezer ez da dirudiena. Eta zer? Egiantza da liburuaren ezaugarri eta lorpen nagusietako bat. Eta egiantza munta handiko elementua da literaturan. Irakurlea geuretuko badugu, maiz hobe gezur sinesgarri bat egia sinesgaitz bat baino.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak