« Subjektu zahar-berriaren aldarri | Atzerrian »
Amua / Aritz Gorrotxategi / Elkar, 2019
Amua Aitor Francos / Bilbao, 2020-05
Argitaratu zuen lehenengo poesia bildumatik honaino inspirazio klasikoko poemengatik duen zaletasuna baieztatzen joan da Aritz Gorrotxategi (Donostia, 1975), liburuz liburu. Amua-n (Elkar, 2019), laugarrena bere bibliografian, itsasoarena da, atmosfera nagusia, funtsezko eszenatokia; oroipenen laguntzaz Gorrotxategi haratago heltzen da, mitoetara, antzinako Greziako agertokietara, tradizio klasikora, aipamen ugariren bitartez, zuzenak gehienetan: Odisea, Minotauroren labirintoa… batik bat liburuaren lehenengo atalean. Hurrengoetan ere erreferentziak hor daude, baina eguneratuagoak, Alerta laranja poeman legez: “Kursaala bloke hotz-zuri bat da,/ kristalezko begi karratu bat/(…)/ Petrolio ontzi bat urrutian/ goizeko lanbroari bultzaka,/ arrainak kanpalekua jasotzen,/ iparretik irrintzika haizea”. Liburua aurreratu ahala, itsasoa gero eta basatiagoa bilakatzen da, indartsuagoa ere, erabat bihozgabea izatera arte (“Itsasoak badaki zein bide jarraitu,/ maparik gabe jotzen du harkaitza,/ asmo txarrik gabe, gezurrik gabe./ (…) Alferrik da/ Kartesiar metodoa erabiltzea,/ edo Freudena bestela,/ itsasoak bere legeak ditu./ Gu geratzen gara legez kanpo/ itsasoaren aldean, indargabe/ haren jurisdikzioan”). Idazleak ardatz moduan erabiltzen dituen mitoak ondo bereiziko ditu irakurleak, nahiz eta askotan konnotazio berriak hartuta aurkeztu. Aski ezagunak egiten zaizkigu, Hariaz beste (2011) edo Zaldi hustuak (2007) liburuetan ere zeuden batzuk, Gorrotxategik eremu kultural, filosofiko eta soziologiko erabilgarriak eta hurbilerrazak dakarzkigulako beti. Nekatzen ez duen poesia da Gorrotxategirena, estiloz gardena, erraz iristen dira hitzak, kimatuak, apaingarririk gabe, irakurlearen kontzientziara, bertan argitasuna ukitu arte, lasaitasunez baina ozenki. Horrek ez du esan nahi, aldiz, Gorrotxategiri ez zaionik gustatzen metafora zail baten gozoa, edo barrurako bide-introspekzio lana. Izan ere, liburuan zehar poesiari buruzko jarrera, poesia berarentzat zer den eta nolakoa izan behar duen ere agerian jartzen du zenbait testutan, hasierakoan, besteak beste: “Poema ez da buruketa bat,/ ez eta ebatzi beharreko/ ekuazio bat (…)/ Misterio bila ari bazara,/ alferrik ari zara, poemak/ zure baitako kutxa beltzeko/ ateak baino ezin ditu urratu”. Itsasoarekin bueltan, amua irudi metaforiko bezala hautatu du Gorrotxategik, testuak batzeko: hari horretatik helduta, zenbait ideia etorriko zaizkio burura irakurleari: behin eta berriz birsortzen den eta zoriaren menpe dagoen bizitzarena, sakrifizioen zentzu sinbolikoa, edo heriotzak berak heriotza izateagatik dakarren sufrimenduan dagoen alde epikoa eta besterenezina (“Heriotza motela izaten da sarritan,/ baina ez horratik baldarra./ Kanpalekua jartzen du/ gaixoaren gorputzean…”). Irakurtzen dugun poesia sentsibilitatea azaleratzeko lagungarri ez bada, oinazea irensgarriagoa egiteko balio ez bazaigu, paisaiak eta oroimena berreskuratzeko ez bada, ez dakit zertarako erabilgarria egingo zaigun edo zer nolako babeslekua eskainiko digun. Eskerrak Gorrotxategirena horren bidean dagoela.
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez
Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz
Paloma Rodriguez-Miñambres
Simulakro bat
Leire Ugadi
Mikel Asurmendi
Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña
Mikel Asurmendi
Haize beltza
Amaiur Epher
Asier Urkiza
31 ipuin
Anton Txekhov
Aritz Galarraga
Odolaren matxinadak
Miren Guilló
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi
Joxe Aldasoro
Zero
Aitor Zuberogoitia
Amaia Alvarez Uria
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Aiora Sampedro
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Mikel Asurmendi