kritiken hemeroteka

8.280 kritika

« | »

Zendabalitz / Erika Elizari / Elkar, 2020

Boeing 737: abentura bidaiarien barnean doa Aiora Sampedro / Berria, 2020-03-22

Haur eta gazte literaturako irakurleei ezaguna izango zaien Erika Elizari Salvadorrek idatzitako helduentzako lehen fikziozko lana dugu Zendabalitz; Igartza Sariaren harira Elkarrek argitaratu duen narrazioa. Hegazkin batean Paristik Bilbora bidean doazen zortzi bidaiariren barne-bakarrizketak nahiz haien arteko elkarrizketak kontatzen ditu bertan. Kontakizuna nobela gisa defini genezake, hari bakarrari jarraitzen dion narrazio luze batek osatzen duelako; hala ere, pertsonaia bakoitzaren istorioak era independentean ere uler daitezke, bata besterekin tartekatuta agertzen direlako, baina era fragmentario horretan bakoitzaren kontakizuna osotasunera iristen delako.

Hegazkinetan kokatutako film eta liburu garaikideak ezagunak egiten zaizkigu denoi; guztiok zerrendatu genitzake lau edo bost izenburu aireko garraiobidearen bueltan. Adibide baterako, euskal irakurleek gogoan izango dituzte, osoki edo partzialki, bertan gertatzen diren Bilbao-New York-Bilbao nahiz Piano gainean gosaltzen lanak; hala ere, horietatik baino gehiago, Almodovarren Los amantes pasajeros filmetik gertuago dago Elizariren lana. Izan ere, komedia gisa definitu daiteke liburua. Lantzen diren gaien arintasunari prosa freskoa gehitu behar zaiolako, irakurketa erraztu eta bizkortzen duena, erritmoa bizituz, eta kaosari eta disparateari bidaia literaturako barne-bidaiaren metaforari baino gehiago heltzen diolako lanak. Ez zentzu hertsian, baina aireportuetako literaturari jarraikiz, badu aipaturiko generoaren bereizgarri den denbora-pasarako joera lan honek: ludikotasuna baita ezaugarririk behinena. Bere helburua betetzen du gainera: denbora-pasarako dibertitzen du irakurlea, ez baitu hausnarketa nahiz arreta berezirik eskatzen irakurketak.

Hala ere, hortik datorkio, agian, aurkitu diodan arazo nagusia liburuari. Narrazioaren arintasun horren bila, ipuinen garapena nahiko era latzean gertatzen da: ipuinetako batzuen eta besteen arteko lotura egiten denean, ez da ulertzen oso ongi nola pasatzen den, erritmo zorabiagarria lortzeko elipsi gehiegi begitantzen delako eta aski katramilatutako istorioak nahiko era bortitzean ebazten direlako.

Azken bi alderdi horien ondorioz, agian antzeman egiten zaio noranzkoa tramari: aurreikus daiteke tentsioa igotzen joanez gero, komediak tragediaren antzera amaitu beharko duela, eta elkarren artean harremanik ez duten pertsonaiek azkenean katramilatuta amaitu beharko dutela euren artean, kontaketak irteera bat izan dezan, bestela lauegia gerta daitekeelako. Tamalez, bidaiaren gorespena egiten duen kontakizunari helmugara heltzeko gogo handiegia antzematen zaio.

Pertsonaietako batek dioen moduan, literaturaren “errealismoarekin” disfrutatu dut, eta narratzaileak egoera zentzugabeari ironiaz ateratzen dion zukuarekin irribarre bat baino gehiago egin dut.

Azken kritikak

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Hasier Rekondo

Bufalo guztiak
Juanra Madariaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

Jon Jimenez

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Asier Urkiza

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak