kritiken hemeroteka

8.475 kritika

« | »

Atzerrian / Nerea Balda / Pamiela, 2019

Distantziak eta hitzak Ibon Egaña / Deia, 2019-09-14

Getxoko Kultur Etxeak estreinakoz antolatutako Ramiro Pinilla nobela laburren lehiaketa irabazita iritsi da plazara Atzerrian, eta harekin batera idazle berri bat, Nerea Balda irurtzundarra. Euskal literaturan eta kulturan sarri hartu da atzerria (eta erbestea, eta deserria) gai literario gisa, batzuetan haren esangura politikoan, bestetan kokagune gisa, eta gehienetan sinbolismoz betetako espazio gisa. Baldaren eleberriaren izenburuak ez dio gezurrik barruan dakarren narrazioaren edukiaz: atzerrian, Londresen, bizi den neska euskaldun gaztea, lanbidez itzultzaile-interpretea du protagonista, erakunde inportante batean lanpostua lortu berri duena.

Atzerria ez da kokaleku soila hemen, baina ez espazio geografikoak nobelan protagonismoa hartzen duelako (demagun, Irati Elorrietaren Neguko argiak ederrean Berlinek hartzen zuen bezala), ezpada atzerria batez ere pertsonaia nagusiaren barne-egoeraren metafora bat delako, liburu osoa zeharkatzen duena, hainbat esanahi hartuz: askatasunaren eta ezezagunaren bilaketarena hasieran, bakardade, isolamendu eta distantziarena ondoren, baita noraezarena ere. Kontakizun labur hau, izan ere, gertaeren segidan eta intriga narratiboaren gainean baino, zenbait ideia eta kezkaren gainean dago eraikia, eta hala pertsonaiak eta ekintzak zenbaitetan ideia horien narratibizatzea dira. Esango nuke horrek berak kalte egiten diola batzuetan nobelari, eta arnasa kentzen diola kontakizunari, esplizitatu egiten baitu, izenburutik beretik hasita.

Atzerriaren kontzeptuarekin batera, hizkuntzaren eta literaturaren inguruko kezka da liburuaren bigarren habe nagusi bat. Hitzekin, hizkuntzak mundua izendatzeko duen gaitasunarekin xarmatuta dago protagonista, horrek eraman du itzulpen ikasketak egitera, baina behin postu finkoa lortuta, halako hustasun batek hartu du, eta horrek eraman du bat-batean Sarah Bloom fikziozko idazlearekin obsesionatzera, haren urratsak jarraitzera, testuak itzultzetik nolabait testuen egile bihurtzera. Harreman obsesibo horren bidez, eta bigarren mailako beste pertsonaia eta gertakari batzuk tarteko, nobelaratzen ditu Baldak idazketari buruzko hainbat gogoeta interesgarri: plagioaz eta originaltasunaz, egiletasunaz, itzultzearen eta birsortzearen arteko mugez, besteren artean. Aldika sinesgarritasunak herren egin didan arren, interesatu zaizkit pasadizo eta hari narratibo horiek, eta, lehen nobela idatzi duen egileaz ari garela aintzat hartuta, ezin izan dut saihestu kontakizuna metanobela gisa irakurtzeko tentazioa: itzultzetik, irakurle izatetik literaturarekiko pasioa berreskuratzeko egile izatera (ia nahigabe) jauzi egiteaz ere badihardu-eta, nobelak.

Protagonistarena da kontakizunaren hari sendoena, baina bigarren mailako pertsonaiek ere badute interesik, nahiz eta zertzeladetan geratzen diren askotan, laburtasunak hartaratuta. Protagonistarena da ahots nagusia ere, baina harekin tartekatzen ditu idazleak bestelako ahotsak ere, testu apokrifoak eta txandatzen diren narratzaileak. Horrela lortzen du narrazioak erritmoari eustea, intriga narratibo handirik behar izan gabe. Eta emaitza, borobila izan gabe ere, atseginez irakurtzen den nobela laburra da.

Azken kritikak

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Mikel Asurmendi

Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez

Jon Jimenez

Antropozenoren nostalgia
Patxi Iturregi

Asier Urkiza

Barrengaizto
Beatrice Salvioni

Nagore Fernandez

Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lautadako mamua
Xabier Montoia

Aiora Sampedro

Berbelitzen hiztegia
Anjel Lertxundi

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Jon Jimenez

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Asier Urkiza

Girgileria
Juana Dolores

Nagore Fernandez

Berlin Alerxanderplatz
Alfred Döblin

Aritz Galarraga

Teatro-lanak
Rosvita

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

Hedabideak