kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Han ez banengo bezala / Slavenka Drakulic (Amaia Apalauza) / Pasazaite, 2018

Isiltasunari hitzak Ibon Egaña / Deia, 2019-05-11

Slavenka Drakulic-en Han ez banengo bezala nobelak S. emakumearen istorioa du ardatz: Stockholmeko ospitale batean dago, adopzioan eman asmo duen haur batez erditu berri, Bosniako gerra garaiko bortxaketen ondorio izan baita bere haurdunaldia. Denboran atzera egiten du hortik narrazioak, eta Bosnian gerra hasi zenetik protagonista Suediako ospitalera heldu artekoaren kontaketa jasotzen du. Sarajevoko neska gazteak irakasle ziharduen herrira soldadu serbiarrak agertu, bortxaz autobusetan sarrarazi eta esparru batera eraman dituztenetik aurrerakoa oroitzen du eleberriak. Ezinbestean, infernuetarako jaitsiera baten kontakizuna da Drakulic-ena, urratsez urrats, gizatasunaren mugak zalantzan jartzera iristen den biolentziaren kontakizuna.

Baina gerraren deskribapenean bainoago, bortxazko egoerek sorrarazten dituzten galdera eta zalantza etikoetan jartzen du azpimarra eleberriak biziraute-nahia egoismoa al da esparru batean? Zein ardura dauka biktimak esparruaren logikak mantentzean? Badu zentzurik traizioak halako espazio batean? Nobelak zabalik uzten dizkigun galdera horiek egiten dute bereziki gizatiar, sakon eta interesgarri kontakizuna. Orobat, emakumezkoek jasandako askotariko biolentzia (bereziki sexuala) ikusarazten du eleberriak, baina gatibu horien biktima izaera azpimarratzeaz harantzago, esparrurik ankerrenean emakume horiek ekiteko eta bizirik irauteko duten indarraz ere gogoetatzen du nobelak, heroismorik gabe egin ere.

Fikzioa izanagatik, lekuko baten sinesgarritasunaz kontatzen ditu Drakulic-ek gerrako eta esparruko gertaerak. Nobela gertatzen den espazioak usainen, zaraten edo ukimenaren bidez papereratzen ditu, S.ren gorputzetik beretik, eta beldurra ematen duen hurbiltasunetik bizi du hala irakurleak esparruko emakumeen egunerokoa. Hirugarren pertsonako narratzailearen jardunean S.ren gogoeta-printzak txertatzen ditu egileak, eta horrela sortzen da nobelaren ahotsa, ez diona biktimari ahotsa “kentzen”, ezta kondeszendentziaz “ematen” ere; harekin batera sortzen du hein batean hirugarren ahots bat. Era berean, leku eta pertsonaien inizialak soilik erabiliz, nobela alderik alde zeharkatzen duen isiltasunaren eta esan beharraren arteko tentsioa ikusarazten du idazleak: biolentzia espektakularizatzea saihesten duen aldi berean jartzen dizkio sufrimendu ezkutatuari hitzak.

Txatal laburretan egiten du aurrera nobelak, eta horrela lortzen du idazleak uneoro pertsonaien sinesgogortasuna, ulertu nahi eta ezina, gertatzen zaienaren narrazio jarraitu bat osatu ezina papereratzea, gerra batean, sinesteak errealitatea izendatu eta berau sortzea esan nahi du, izan ere. Beren burua gerrako narrazio batean txertatuta ikustearekiko erresistentzia ere adierazten du nobelaren egituratzeak, neurri batean. Eta halaber, atalkatze horrekin eta estilo zoliari esker lortzen du idazle kroaziarrak bukaera ustez ezaguna duen istorioarekiko jakin-mina eragitea, eta irakurleak nobela arnasari eutsiz irakurtzea, hasi eta buka. Amaia Apalauza Olloren itzulpen bikainak nobela gogor eta gogoangarri honen irakurketaren gozamen estetikoa areagotu egiten du, gainera.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak