kritiken hemeroteka

8.518 kritika

« | »

Winston / Martin Etxeberria / Elkar, 2018

Poetaren testamentua Aiora Sampedro / Berria, 2019-03-17

Zortzi urte joan dira Martin Etxeberriak bere azken poema-liburua (Zakurraren poema eta beste hezurrak) argitaratu zuenetik, nahiz eta tartean anaia Xabierrekin batera nobela bat baino gehiago argitaratu duen. Liburuko azalean irakurleak aurkituko ditu agortzen ari den pospolo baten argazkia eta izenburua bera, zeinak lehen begiradan denboraren joanaren inguruko hausnarketa bat aurreikusarazten duen. Aurreko poema liburutik Winston izenburupean argitaratu berri den honetara arte igaro den denborak, agian, zeresana izango du liburu guztian zehar gailentzen den atzera begirako tonua ulertzeko: poeta joandako denboraren kontzientziaz jardungo da poema gehienetan zehar.

Memoria ariketa batek lotzen ditu liburuko pasarte gehienak; batetik, badira poeta iragan denboraz hausnartzera daramaten gertaerak, eta, bestetik, poeta haurtzaroko garai zoriontsuagoetara eramaten duten oroitzapenak. Batzuk zein besteak identifikatzeko, poetak topiko klasiko ezagunak baliatzen ditu, bestela nahiko iluna datekeen interpretazioan laguntzen dutenak.

Izenburu bereko poema bikainaz hasten da liburua: Winston. Aitaren hiletaren prestaketa-lanak gogoratzen ditu poetak zigarro-pakete baten harira. Kantu elegiako horren bidez, semeak aitarekiko identifikazioa nabarmentzen du, testigua hartuz eta hurkoarekiko desberdintzea azpimarratuz.

Aipatutako beste poema multzoa, aldiz, bizitzaren aldeko kantu baten erara interpretatu daiteke: naturako irudiei eta sexualitateari loturik ageri dira olerki gehienak, eta maitasunaren ideiaren inguruan harilkatzen dira.

Lanak ez du egitura finkorik, poema bilduma baten modura uler daiteke, hau da, irizpide zehatzegirik gabe bildutako poema multzo baten modura. Orokorrean, hala ere, liburu guztia azken poema osatzerainoko bidea bailitzan ulertu daitekeela iruditzen zait; azken poemako ahapaldiek, hala, poetak zerbait lortzeko duen bide bat egiten ari delako determinazioa erakusten dute, eta, hori horrela, zentzu metaforikoa hartzen dute, idazleak lortzeke duen zerbaitekiko analogia osatuz.

Horiek kontuan hartuz, idazlearen identitatearen sorrera gai zentrala bilakatzen da. Indibiduoaren sorrera eta kolektiboarekiko harremana nahasian ageri dira; eragin kulturalei poetak egiten dien aitortzaren bidez haragituz. Influentzia literario esplizitu nahiz inplizituz josirik dago liburua: Beckett, Ungaretti eta Baudelaire.

Aurretik aipatutako ideiari loturik, zenbait irudi indar handikoak iruditu zaizkit; surrealismoaren kutsuak eta metrika aniztasunak nabarmendu egiten dute zailtasuna, baina topiko identifikagarriek gozatzen dute lana. Aipagarria da irudi horiek neurriz landuak izan direla, eta lana edertzen dutela. Bi ahapaldiko poemek, adibidez, ideia hori ondo laburtzen dute: “Hasieran, isiltasuna zen”. Batere ohikoa ez den poeta baten lana irakurri nahi duenarentzat pieza egokiak biltzen ditu Winston lan honek.

Azken kritikak

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Aitor Francos

Urrats galduen hotsa
Luis Garde

Jose Luis Padron

Simulakro bat
Leire Ugadi

Ibon Egaña

Bigarren sexua
Simone de Beauvoir

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak