kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Neska bat leku inposiblean / Xabier Amuriza / Elkar, 2018

Eguzki berdeak eta leku inposibleak Joannes Jauregi / Berria, 2018-05-20

Xabier Amurizaren azken nobela honek baditu, leitzeari ekin aurretik ere, oso deigarriak diren zenbait berezitasun, zeinek, nire ustean, ezinbestean baldintzatzen duten nobelaren irakurketa. Izenburua bera dugu berezitasun horietako bat, non egileak, itxura batean behintzat, nobelaren argumentua bera ematen digun. Ezin esan trakeskeria denik per se —are, tituluarekin joko interesgarririk egiteko aukera eman dezake, Emakume abeslari burusoila-n bezala, adibidez—, baina ezin saihestuzko zapore gazi-gozo bat uzten du ahoan.

Bestalde, egileak amu zorrotza botatzen dio irakurleari esaten duenean nobela gertaera autobiografiko batean oinarritutako fikziozko lan bat dela, zeren horrekin berehala hasten baikara, oharkabean bada ere, errealitatearen eta fikzioaren arteko langaren bila —baldin eta halakorik badago—. Hain zuzen, 1970ean Zamorako apaiz kartzelan zeuden presoen —tartean Amuriza bera— ihesaldi saiakera kontatzen digu. Haiei laguntzeko, fikziozko elementu gisa, nobelan neska bat azaltzen da leku inposible horretan; egileak berak esana da kronika hutsetik haragoko elementu fantastiko horrek garaipen bilakatzen duela benetan gertaturiko porrota. Hori jakinda, irakurtzen hasi ere egin gabe, egileak dikotomia joko eztabaidagarri bezain interesgarri bat eman digu jada: batetik, fikzioa-fantasia-garaipena; bestetik, kronika-errealitatea-porrota.

Nobela irakurrita, arestiko susmo batzuk berretsi egiten dira, eta beste esperantza batzuk, berriz, zapuztu. Izenburuari dagokionez, egileak nobelaren argumentua ematen digu, bai, baina harago doa: izenburuak kontatzen diguna bera da argumentuaren giltzarria, nobelaren 300 orriei eusten dien gontza. Hortik harago, gertaera segida bat dugu, baina, narratiba bat taxutzen duen argumenturik, nekez. Pertsonaiek ere, ugariak izanagatik, apenas duten sakontasunik, nahiz eta nobelaren zatirik handienean bi narratzaileren ahotsak tartekatzen diren, aski era zalantzazkoan tartekatu ere. Oro har, nobela hau adibide peto-petoa dugu ikusteko ezen gertaera multzo batek, bere horretan, ez duela bulkada narratiboa duen argumenturik eraikitzen, eta izen-dantza soil batek ere ez duela zertan pertsonaiarik sortu. Ezin esan daiteke, baina, nobela bertuterik gabea denik; esate baterako, argiaren irudiak garrantzi handia du, eta dotore dago erabilia, bai Nezu pertsonaian, bai gauero apaizei loa urduritzen dien bonbillan ere, besteak beste.

Uste dut argumentuan eta pertsonaietan dauden gabeziak orokorragoa den beste zerbaiten ondorio direla. Irudipena dut, kronika hutsetik aldentze aldera elementu fantastiko hori txertatzearekin bat, arreta gutxiago eman zaiola eraikitako fikzioaren egiantzekotasunari, eta horri eustea ezinbestekoa da, halako nobela batean behintzat. Tolkienek berak, zeina literatura fantastikoaren aitatzat jotzen den egun, oso kontuz azaltzen zuen ezen, bere lanetako fantasiazko elementuak —dragoi, eraztun magiko eta mundu fantastikoak— gorabehera, ezinbestekoa zela beti egiantzekotasunari eustea. Azaltzen du kontua ez dela, esate baterako, eguzki berde bat irudikatzea, baizik eta irudikatzea mundu bat non eguzki berde batek zentzua izango lukeen. Esango nuke neskak, eguzki berde horrek, huts egiten duela, ez zaiolako behar bezala lotzen nobelaren fikzio inposibleari.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak