kritiken hemeroteka

8.196 kritika

« | »

16 ipuin amodiozko / Xabier Mendiguren Elizegi / Susa, 2002

Erosek baditu milaka aurpegi Maider Ziaurriz / Egunero, 2003-03-15

Orain horren-hurrengo hamarkadetatik hona maitasunezko istorio, kontakizun erotiko, eta, are, narrazio pornografikoak agertzen hasi bazaizkigu ere, konta ahalak izan dira gure literatura garbia zikintzera ausartu diren idazleak, literatur molde hori —euskaldunak berezko omen duen maitasunerako kera lotsatiak eraginda, apika—, bat-batean, aurrekaririk gabe, ezerezetik sortu balitz bezala. Ez da hala, ordea; hain zuzen, izan dezakegunik eta aitzindarietan antzinakoenak, Bernard Etxeparekoak alegia, jada azaldu baitzituen gure Patxi Altuna klasikozale handia lotsarazten zuten bertso erotismoz estaliak. Alabaina, ez dute hartutako joerarik izan gure idazleek, kristautasunaren erreinuak mendean hartutako euskal literaturan ugariak izan baitira debekatutako gai eta kontamoldeak. Haatik, etxe onenean ere beti izaten baitira ardi beltzak, arlo honetan ere, Miranderi egokitu zitzaion madarikatuaren paper hori betetzea; horren lekuko argi ditugu haren poesiak eta Haur besoetakoa eleberri eskandalagarri bezain zirraragarria.

Kosta zaio euskal idazleari, kosta zaionez, ikaskizun etiko-moralak bazter utzi, eta literatura irudimentsuagoa, ausartagoa egiten hastea. Geroztik, ordea, bat baino gehiago saiatu da erotismoa eta sexu jolas-jokoak literaturaz janzten; eta hala sortu dira beren beregi amodio-erotismoetarako argitalpen sailak ere.

Xabier Mendiguren bera ere aritu zaigu ibili horretako sasiarte eta oteak garbitzen, gizakiaren bekaturako sen hori naturaltasun osoz, bere gordinean ekartzen. 1986an plazaratu zuen Susak ipuin bilduma honetako lehen sorta, eta berriki argitaratu ditu, ostera ere, sei ipuin horiek osatzera datozen gainerako hamarrekin batera. Hauetatik gehienak han-hemen argitaratuak eta inoiz sarituak dira. Eta, orain, denek ere batera nahiz bestera amodioa baitute hizpide, bilduma honetan datozkigu.

16 ipuin amodiozko hauek lau ataletan banatzen dira: Sei ipuin amodiozko-n hainbat joeratako maitasun motak agertzen dira; Beste sei perbertsio izenekoan, maitatzeko molde ezohiko eta bereziagoak; Pastitxe bat-ean sedukzioari buruzko film hari batek ematen dion jokoaz baliatzen da irudimenari ate-leihoak zabaltzeko; azkenik, Eta hiru voyeur istorio-n, begiratzeak ematen duen gozamena azaltzen digu egileak.

Teknika eta molde oparoz emanak dira ipuinok. Eskertzekoa da idazleak harrimena eta ezustekoa eragiteko egin duen saioa, lerroz lerro irakurketa arin eta atsegina egiten baita. Irudimen, originaltasun eta are ironia ukitua ere ez zaio falta Erosen milaka aurpegiei mozorroa kentzeko garaian, eta hala azaltzen dizkigu bere gordinean: Eros erosia, erotikoa, errotikoa, erromantikoa; Eros erosoa, eroslea, erostaria. Eros eroa, azken batean.

Idazleak berak aitortzen duenez hitzatzean, 22 ebaki ipuina katartikoa izan zen ez bakarrik idazlearentzat, baizik baita irakurlearentzat ere. Baina nago, idazlearen iritziari ezer eranstea zilegi bazait, ipuin guztiek ere gure gizartearen eta literaturaren katarsi moduko bat ez ote duten agertzen. Nolanahi ere den, katarsia beti izaten baita terapia ezin hobea, balioko ahal du euskal literatura lotsatiaren hainbat errepresio askatzeko!

Azken kritikak

Maskara baten aitortza
Yukio Mishima

Ibai Atutxa Ordeñana

Emakume gaiztoak
Marilar Aleixandre

Jon Jimenez

Baserria (h)uz(s)ten
Oskar Gaztelu Bilbao

Maddi Galdos Areta

Animalia domestikoak
Esti Martinez

Irati Majuelo

Ni ez naiz hamalau
Karlos Linazasoro

Hasier Rekondo

Ura saltoka
Juan Kruz Igerabide

Jon Martin-Etxebeste

Oso latza izan da
Xabier Mendiguren Elizegi

Mikel Asurmendi

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Jon Jimenez

Azpimarrak
Nerea Balda

Paloma Rodriguez-Miñambres

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Eneko Barberena

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Ibon Egaña

Lurraz beste
Garazi Arrula Ruiz

Mikel Asurmendi

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Jon Jimenez

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

2022(e)ko azaroa

2022(e)ko urria

Hedabideak