kritiken hemeroteka

8.518 kritika

« | »

Gezurrak, gezurrak, gezurrak / Iban Zaldua / Erein, 2000

Gezurrak hatsa labur Aingeru Epaltza / Nabarra, 2003-02

Ez da erraza euskal literaturaren mundu geldo eta isilean inarrosaldirik eragitea. Inor ez da inorekin mokokatzeko prest (horretarako politikariak daude) eta, euskal kulturaren gainerakoan bezala, aro ona bizi ez dugulako sentipen zabala izanagatik ere, inork ez du hatz erakuslea luzatu nahi, sakoneko arazoak ezpainetan ibili hutsez haziko zaizkigun beldurrez.

Iban Zaldua donostiar gasteiztartua izan da aspaldi honetan tabu gisako hori urratu dtuen bakarrenetarik. Prentsan argitaratutako artikuluen bertsio baturatu eta osatua “Obabatiko tranbia” saio labur mamitsura ekartzeaz gain, bere “Euskal idazle arrakastatsu bihurtzeko plan estrategikoa” ironiatsuak zenbaiten ahosabaia garraztu du, idatziz zein ahoz han eta hemen izan diren erantzunetan sumatu ahal izan denez. Haserreak bizitasun seinale badira, ez bitez txinpartak berehala iraungi. Nobelaren gurtzaileen aitzinean, Zalduaren defentsa sutsua narratibaren genero laburraren alde ere ez da atzentzekoa.

Zaldua ez da predikatzaile soila. Badaki erranetik eginera dagoen erreka zeharkatzen. Maupassanten eta Txekhoven, Cortazarren eta Borgesen, Poeren eta Carverren hautu bera egina du eta horiek ditu, gainera, bide erakusle. Lekuko, orain arte euskaraz zein erdaraz argitara eman dituen bortz ipuin liburuak.

Gerardo Markuletarekin batean plazaratu zuen “Ipuin euskaldunak” haren ondotik bigarrena du, gure hizkuntzan, “Gezurrak, gezurrak, gezurrak”. 26 ipuin bildu zituen, osotara, liburu honen orrialdeetara, se­ sailetan banatuak: “Simulakroak”, “Inbusteriak”, “Asmazioak”, “Iruzurrak”, “Ameskeriak” eta “Esamesak”. Horietariko bakoitzean tonu edo giro ezberdin bat aurkituko du irakurleak, baina denetan protagonista egiari edo errealitateari izkintxo egiten saiatuko da, non ez den egia edo errealitatea protagonistari trufa egiten diona. Hartara, euskal gatazka delakoak sorrarazten dituen esperpentoak irakurriko ditugu, bizitzaren alderdi groteskoen inguruko piezak, iraganaren eta orainaren arteko topaldi fantasmalak, ideologiak —iraultza, aberria— eragindako disfuntzioak, izan (ez) dugunaren edo izan (ez) garenaren mina, gure bizia hondora eramateko asmatzen ditugun faltsukeria eta sineskerien bilduma.

Literatura guztiaren oinarrian gezur edo simulakroa dagoela oroitarazten digu egileak, liburu gaizto eta, maiz, bikain honetako ipuinetariko batean. Gure bizia, gure sentimenduak, gure sinesmenak ere, frankotan ore berean eginak direla ohartzen gara, barre murritz batez, Zalduaren ipuinak irakurtzean.

Azken kritikak

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Aitor Francos

Urrats galduen hotsa
Luis Garde

Jose Luis Padron

Simulakro bat
Leire Ugadi

Ibon Egaña

Bigarren sexua
Simone de Beauvoir

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak