kritiken hemeroteka

8.544 kritika

« | »

Bidean ikasia / Arantxa Urretabizkaia / Pamiela, 2016

Pitotxa asfaltoa joz Ibon Egaña / Deia, 2017-03-04

Ematen du Arantxa Urretabizkaia eroso dabilela Zuri-beltzeko argazkiak liburuarekin zabaldutako ildoan; Bidean ikasia lan berrian ere autobiografiara joz historia kolektiboaren berri ematen du, pasarte laburrez osatutako testuan. Lehen lerroan bizitako Hondarribiko Alardearen inguruko gatazkari begira jarri da idazlea liburu berrian. Ospakizun berdinzalearen alde parte hartze aktiboa izan du Urretabizkaiak mugimenduaren sorreratik, eta aurreneko bertuteetakoa horixe du liburuak, gatazkaren lehen eskuko testigantza jaso eta ematea.

Haatik lehen pertsonako kontakizunetik harantzago doa Urretabizkaiarena, eta atalkako egituraketak aukera ematen dio ni-az besteko ahotsak testuan sartzeko. Fikzioari ere tartea egiten dio liburuak eta bere-beretik abiatu arren koraltasunera zabaltzen da, alardearen gatazkak busti dituen izen-abizenik gabeko herritarren kontakizunak jasotzera. Gatazkak eta intolerantziak hondarribiarren bizitzak, beren esfera intimoeneraino, nola mingostu dituen azaltzen du Urretabizkaiak, nola heldu den eskola-umeen patiora, bizilagunen bebarrura edo familia ospakizunetara. Esperientzia propioaren eta fikzioaren bidez, hitz nagusiek difuminatzen duten errealitate txikiagoa, eszenaz eszena, pertsonaz pertsona, irakurleari begien aurrean jartzen dio idazleak. Irakurleari ezagunak egiten zaizkion istorioak ere oraindik zirraraz eta asalduraz irakurtzen dira, edo hala irakur ditzagun lortzen du idazleak.

Urretabizkaiaren idazkerak badu puntu naif bat, irakurtzen duguna, ezaguna izanagatik, lehen aldiz irakurtzen dugulako inpresioa eragiten diguna. Saihestu egiten ditu hitz potolo analitikoak (eman dezagun patriarkatua, misoginia, matxismoa), metaforetara jotzen du sarri (“asfaltoa pikotxaz jo” zuten Alarde parekidearen aldekoek duela hogeitaka urte) eta aldi berean errealitatea izendatzeko erabiltzen ditugun eguneroko hitzekiko kezka sakona du. Akaso horregatik eskaintzen die halako arreta Alarde baztertzailearen aldekoen irainei. Irainen mekanismoaren inguruko tratatu bat eraikitzen du egileak liburu honetan (nola hedatzen diren, amorrua mendeku-gose nola bihurtzen den, nola ematen zaion buelta irainari), eta eragiten duen biolentzia sotila bere gordinean erakusten. Irainarenak bezala, beldurraren bideak ere arretaz disekzionatzen ditu Urretabizkaiak barrurantz berrira jarrita, onestasun handiz.

Badira kronika historikotik hurbilago dauden testu-atalak ere, gatazkaren bilakaeraren berri jasotzen dutenak, Alardearen inguruko diskurtso sozialei erantzun nahi dietenak (“bertakoek soilik uler dezakete”, “azken finean desfile militar bat da”), edo erakundeen hipokrisia eta ardura gabezia salatzen dutenak, izen-abizen eta guzti. Hasierako urteak sakontasun handiagoz azalduta daudela iruditu zaio irakurle honi, eta ekintzen kontakizun historikoa apur bat lausotuz doala gero, baina akaso gatazka honen inguruan ezin bestela idatzi; denbora zirkularra bihurtu denean, zaila da amaierarantz aurrera egiten duen narrazio bat osatzea.

Azken kritikak

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban

Mikel Asurmendi

Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz

Gorka Bereziartua Mitxelena

Juana
Jon Artano Izeta

Mikel Asurmendi

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Jon Jimenez

Simulakro bat
Leire Ugadi

Maddi Galdos Areta

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Ibon Egaña

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Paloma Rodriguez-Miñambres

Patrizioak eta plebeioak
Kepa Altonaga

Mikel Asurmendi

Turismo hutsala
Fito Rodriguez

Asel Luzarraga

Artxiboa

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

Hedabideak