« Mundura jaurtikia | Argiak eta itzalak eskutik helduta »
Bidean ikasia / Arantxa Urretabizkaia / Pamiela, 2016
Pitotxa asfaltoa joz Ibon Egaña / Deia, 2017-03-04
Ematen du Arantxa Urretabizkaia eroso dabilela Zuri-beltzeko argazkiak liburuarekin zabaldutako ildoan; Bidean ikasia lan berrian ere autobiografiara joz historia kolektiboaren berri ematen du, pasarte laburrez osatutako testuan. Lehen lerroan bizitako Hondarribiko Alardearen inguruko gatazkari begira jarri da idazlea liburu berrian. Ospakizun berdinzalearen alde parte hartze aktiboa izan du Urretabizkaiak mugimenduaren sorreratik, eta aurreneko bertuteetakoa horixe du liburuak, gatazkaren lehen eskuko testigantza jaso eta ematea.
Haatik lehen pertsonako kontakizunetik harantzago doa Urretabizkaiarena, eta atalkako egituraketak aukera ematen dio ni-az besteko ahotsak testuan sartzeko. Fikzioari ere tartea egiten dio liburuak eta bere-beretik abiatu arren koraltasunera zabaltzen da, alardearen gatazkak busti dituen izen-abizenik gabeko herritarren kontakizunak jasotzera. Gatazkak eta intolerantziak hondarribiarren bizitzak, beren esfera intimoeneraino, nola mingostu dituen azaltzen du Urretabizkaiak, nola heldu den eskola-umeen patiora, bizilagunen bebarrura edo familia ospakizunetara. Esperientzia propioaren eta fikzioaren bidez, hitz nagusiek difuminatzen duten errealitate txikiagoa, eszenaz eszena, pertsonaz pertsona, irakurleari begien aurrean jartzen dio idazleak. Irakurleari ezagunak egiten zaizkion istorioak ere oraindik zirraraz eta asalduraz irakurtzen dira, edo hala irakur ditzagun lortzen du idazleak.
Urretabizkaiaren idazkerak badu puntu naif bat, irakurtzen duguna, ezaguna izanagatik, lehen aldiz irakurtzen dugulako inpresioa eragiten diguna. Saihestu egiten ditu hitz potolo analitikoak (eman dezagun patriarkatua, misoginia, matxismoa), metaforetara jotzen du sarri (“asfaltoa pikotxaz jo” zuten Alarde parekidearen aldekoek duela hogeitaka urte) eta aldi berean errealitatea izendatzeko erabiltzen ditugun eguneroko hitzekiko kezka sakona du. Akaso horregatik eskaintzen die halako arreta Alarde baztertzailearen aldekoen irainei. Irainen mekanismoaren inguruko tratatu bat eraikitzen du egileak liburu honetan (nola hedatzen diren, amorrua mendeku-gose nola bihurtzen den, nola ematen zaion buelta irainari), eta eragiten duen biolentzia sotila bere gordinean erakusten. Irainarenak bezala, beldurraren bideak ere arretaz disekzionatzen ditu Urretabizkaiak barrurantz berrira jarrita, onestasun handiz.
Badira kronika historikotik hurbilago dauden testu-atalak ere, gatazkaren bilakaeraren berri jasotzen dutenak, Alardearen inguruko diskurtso sozialei erantzun nahi dietenak (“bertakoek soilik uler dezakete”, “azken finean desfile militar bat da”), edo erakundeen hipokrisia eta ardura gabezia salatzen dutenak, izen-abizen eta guzti. Hasierako urteak sakontasun handiagoz azalduta daudela iruditu zaio irakurle honi, eta ekintzen kontakizun historikoa apur bat lausotuz doala gero, baina akaso gatazka honen inguruan ezin bestela idatzi; denbora zirkularra bihurtu denean, zaila da amaierarantz aurrera egiten duen narrazio bat osatzea.
Baden verboten
Iker Aranberri
Asier Urkiza
Diesel
Bertol Arrieta
Nagore Fernandez
Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark
Jon Jimenez
Basokoa
Izaskun Gracia Quintana
Joxe Aldasoro
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres