kritiken hemeroteka

8.449 kritika

« | »

Hamlet / William Shakespeare (Juan Garzia Garmendia) / Ibaizabal, 2002

Trajedia Igor Estankona / Deia, 2003-01-14

Gorteko altzarietan eta mahaian egoki esertzeko moduan soilik igartzen zen errenazimendua Shakespeare jaio zenean. Ingelesa ez zuen ia inork ezagutzen. Baina Ingalaterra “barbaroa” loratzen hasia zen. Haren nagusitasunean ere somatu zen, XX. mendera arte, nahaste hori: basakeriaren eta gentlemenen inperioa. Idazlea 1564ko apirilak 23an jaio zela uste da, 24an bataiatu baitzuten. Batzuek diote harakin ibili zela eta familiak gorriak ikusi zituela, beste batzuek diote eskolan maisu izan zela. Ez dakigu aztorearekin ehizan ibiltzen zen edo ez eta herriko bake-epailearen lurretan uso bila zebilelako bota ote zuten herritik. Londonera 1588an heldu zela dioenik badago eta dudan jartzen duenik ere bai.

Gerokoa ezaguna da, baina. Arrakasta, txaloak eta halako zapore gazi gozo bat, garaiko ikusle eta irakurleek somatu ezin zutena. Denborarekin asko idatzi eta hausnartu da Shakespeareren aberastasunaren inguruan. Batzuetan liburua hartu eta irakurtzea izaten da onena, obren gaineko teoriek kutsatu bako irakurketa aberasgarrian murgilduz.

Orain Juan Gartziak “Hamlet” itzuli egin digu eta Ibaizabalek argitaratu: Literatura Unibertsala saileko ehungarren zenbaki borobila are gehiago borobiltzeko titulu ezin hobea. Liburua esku artean hartzean sentipen arraro bat izan nuen, paperak iraun dezakeena baino gehiago iraungo duten liburuek sortzen dutena. Era askotako tragediak daude. Batzuk beste batzuk baino agerikoagoak dira, baina William Shakespeareren “Hamlet” tragedia guztien ama da, tragedia guztien ispilua orain dela lau mendetik hona.

Erdi aroko teatroa behin betiko gainditu zuen Stratford-upon-Avongoak. Garaiko antzerki-lanen gehiegikeriak alde batera utzi eta kontzentrazio eta leuntasun dramatikoa landu zituen. Hamleten zorakeria sakona ere, itxura batean, neurtua da. Bere jokaerak iritzi desberdinak sorrarazten ditu pertsonaien euren artean: Maitasuna da? Aitaren galeraren oinazea da? Mendekuaren itsutasuna da? Seguruenik hiruretako batek ere ez du erantzun osoa eskaintzen. Mendekua behar bada ez da gai nagusia. Pertsonen gaineko gogoeta da “Hamlet”. Ohorea eta makurkeriaren artean zeinen marra lausoa dagoen erakusten digu. Mila interpretazio desberdin izan ditzake. Irakurleak jakingo du berea ematen.

Azken kritikak

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Jon Martin-Etxebeste

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Amaia Alvarez Uria

Arrabioen gerra
Karel Capek

Jon Jimenez

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Asier Urkiza

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Nagore Fernandez

Negu batez Mallorcan
George Sand

Aritz Galarraga

Trilogia
Jon Fosse

Hasier Rekondo

Ele eta hitz. Ahoz eta idatziz
Jose Angel Irigaray

Mikel Asurmendi

Ttau eta biok
Joseba Esparza Gorraiz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Epilogorik gabe
Elena Sanchez

Aitor Francos

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Asier Urkiza

Pleibak
Miren Amuriza

Nagore Fernandez

Euskaldun fededun
Pruden Gartzia

Jon Jimenez

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Ibon Egaña

Artxiboa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

Hedabideak