kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Babeserako kopia / Goizalde Landabaso / Elkar, 2015

Bakardadea bakarrik Alex Gurrutxaga / Berria, 2015-12-20

Goizalde Landabasoren bigarren poema liburua da Babeserako kopia. Ugaria da gure garaian ni poetikoaren inguruan —eta hari begira— bilbatzen den poesia; kutsu terapeutikoa duten lanak ere ez dira gutxi. Landabasok liburuaren amaieran aitortzen duenez, poema hauen hastapenean “barruko harra edo dena delakoa ateratzeko ariketa” dago: hori literatura bihurtzea, idazlearen lana.

Harkaitz Canoren hitzaurrea dauka Babeserako kopia-k, oso iradokitzailea hasieran: hizpide ditu, adibidez, oroimen artifiziala, eremu digitala eta argazkien pilaketa. Aurrerago Landabasoren poesiaz mintzo da eta, orduan, irakurle hau bat dator gauza batzuetan, eta ez beste batzuetan.

69 poema dauzka liburuak, hiru ataletan antolatuta; eta, esan bezala, lana aldenik alden gurutzatzen duena, nitasuna. Lehen poemako “ni naiz” aldarriak ongi erakusten du norbanakoak daukan garrantzia erabatekoa. Pertsona postmodernoaren bakardadea eta hauskortasuna muinekoak dira: barne desoreka, ez hemen sentitzea, edo gizaki artean egiten duen hotza. Roland Barthesek esana da Robinson Crusoe bat asmatu behar balu, ez lukeela uharte batean jarriko, hiri erraldoian baizik. Halaxe dago poemategi honetako nia. Egoera horretarik abiatuz, poemek batzuetan arnasa luzea hartzen dute; adibidez, Ari naizela-n gai interesgarria azaleratzen da: “Premia eta nitasun oro ahaztu eta besteenak jantzi/ gutasun horretan /norbera aurkitzearen simulakroa elikatuz”. Simulakroa, bizitza garaikidearen osagai funtsezkoa. Aipatu beharrekoa da, halaber, Arrazoirik ez poemaren hasierako ezlekuen eta “destokitzea”-ren garapena ere. Halako osagaiek barne-koherentzia ematen diote liburuari. Hain zuzen, koherentzia semantikoa da —hainbat irudiren fintasunarekin batera— liburuaren bertute nagusietakoa, hala makro-egituran nola poemetan.

Babeserako kopia irakurriz, ematen du norbanakoaren bizitza ezin gogorragoa dela. Gu ez gara nor balioespen moralik egiteko, baina sinesgarritasunaz bai mintza gaitezke; zeren poesiak, eleberriak bezalaxe, sinesgarritasuna eduki dezake edo ez. Babeserako kopia-z Canok aipatzen duen “gordintasuna” ez dakit zenbateraino irensten duen poesia irakurleak. Eta azpimarra dezagun: sinesgarritasuna ez da egia errealaren menpekoa, baizik eta idazleak sortzen duen fikzioari edo eraikuntza literarioari dagokiona. Nitasunaren irudikapena da poemategiaren zutarria, baina bertan daude poesia itotzen duten elementuak ere. Erosoa da irakurlearentzat poesia hau, erosoegia akaso; mikrokatarsiak aipatzen ditu Canok, eta horretan nago ni ere, baina ez zentzu klasikoan, katarsi horiek best seller-en efektura gerturatzen dira-eta. Bakardade garaikidearen irudiak jasotzen ditugu, topiko eta erraz antzekoak batzuk, zeinetan irakurleak ni poetikoarekin bat egin dezakeen autokonplazentzia doi batekin. Faltan ditugu, aldiz, sakontasuna, geruzak, zuloak.

Goizalde Landabasok orain hamar urte kaleratu zuen Jat poema liburua, eta ukaezina iruditzen zait hura baino hobea dela Babeserako kopia, eraginkorrak diren elementu tematiko eta formalak baitauzka. Fina da, eta lan poetikoa erakusten du. Halere, honezkero dezente jorratua dago niaren hauskortasuna, eta berau poemategiaren muinean jarri eta arnasa luzatzeko, literatura egiteko, zerbait gehiago behar da.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak