« Bizitza literario bat | Literatura sendabide »
Babeserako kopia / Goizalde Landabaso / Elkar, 2015
Bakardadea bakarrik Alex Gurrutxaga / Berria, 2015-12-20
Goizalde Landabasoren bigarren poema liburua da Babeserako kopia. Ugaria da gure garaian ni poetikoaren inguruan —eta hari begira— bilbatzen den poesia; kutsu terapeutikoa duten lanak ere ez dira gutxi. Landabasok liburuaren amaieran aitortzen duenez, poema hauen hastapenean “barruko harra edo dena delakoa ateratzeko ariketa” dago: hori literatura bihurtzea, idazlearen lana.
Harkaitz Canoren hitzaurrea dauka Babeserako kopia-k, oso iradokitzailea hasieran: hizpide ditu, adibidez, oroimen artifiziala, eremu digitala eta argazkien pilaketa. Aurrerago Landabasoren poesiaz mintzo da eta, orduan, irakurle hau bat dator gauza batzuetan, eta ez beste batzuetan.
69 poema dauzka liburuak, hiru ataletan antolatuta; eta, esan bezala, lana aldenik alden gurutzatzen duena, nitasuna. Lehen poemako “ni naiz” aldarriak ongi erakusten du norbanakoak daukan garrantzia erabatekoa. Pertsona postmodernoaren bakardadea eta hauskortasuna muinekoak dira: barne desoreka, ez hemen sentitzea, edo gizaki artean egiten duen hotza. Roland Barthesek esana da Robinson Crusoe bat asmatu behar balu, ez lukeela uharte batean jarriko, hiri erraldoian baizik. Halaxe dago poemategi honetako nia. Egoera horretarik abiatuz, poemek batzuetan arnasa luzea hartzen dute; adibidez, Ari naizela-n gai interesgarria azaleratzen da: “Premia eta nitasun oro ahaztu eta besteenak jantzi/ gutasun horretan /norbera aurkitzearen simulakroa elikatuz”. Simulakroa, bizitza garaikidearen osagai funtsezkoa. Aipatu beharrekoa da, halaber, Arrazoirik ez poemaren hasierako ezlekuen eta “destokitzea”-ren garapena ere. Halako osagaiek barne-koherentzia ematen diote liburuari. Hain zuzen, koherentzia semantikoa da —hainbat irudiren fintasunarekin batera— liburuaren bertute nagusietakoa, hala makro-egituran nola poemetan.
Babeserako kopia irakurriz, ematen du norbanakoaren bizitza ezin gogorragoa dela. Gu ez gara nor balioespen moralik egiteko, baina sinesgarritasunaz bai mintza gaitezke; zeren poesiak, eleberriak bezalaxe, sinesgarritasuna eduki dezake edo ez. Babeserako kopia-z Canok aipatzen duen “gordintasuna” ez dakit zenbateraino irensten duen poesia irakurleak. Eta azpimarra dezagun: sinesgarritasuna ez da egia errealaren menpekoa, baizik eta idazleak sortzen duen fikzioari edo eraikuntza literarioari dagokiona. Nitasunaren irudikapena da poemategiaren zutarria, baina bertan daude poesia itotzen duten elementuak ere. Erosoa da irakurlearentzat poesia hau, erosoegia akaso; mikrokatarsiak aipatzen ditu Canok, eta horretan nago ni ere, baina ez zentzu klasikoan, katarsi horiek best seller-en efektura gerturatzen dira-eta. Bakardade garaikidearen irudiak jasotzen ditugu, topiko eta erraz antzekoak batzuk, zeinetan irakurleak ni poetikoarekin bat egin dezakeen autokonplazentzia doi batekin. Faltan ditugu, aldiz, sakontasuna, geruzak, zuloak.
Goizalde Landabasok orain hamar urte kaleratu zuen Jat poema liburua, eta ukaezina iruditzen zait hura baino hobea dela Babeserako kopia, eraginkorrak diren elementu tematiko eta formalak baitauzka. Fina da, eta lan poetikoa erakusten du. Halere, honezkero dezente jorratua dago niaren hauskortasuna, eta berau poemategiaren muinean jarri eta arnasa luzatzeko, literatura egiteko, zerbait gehiago behar da.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera