kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Poeta New Yorken / Federico Garcia Lorca (Juan Luis Zabala) / Erein, 2003

Protestaren arkitektura Jose Luis Padron / Bilbao, 2015-11

75 urte Federico Garcia Lorcaren Poeta en Nueva York argitaratu zela Mexikon. Liburua 1940an argitaratu zen lehen aldiz. Izan ere, 36ko Gerrak eragotzi zuen lehenik liburuaren argitalpena, eta egilearen heriotzak gero, 1936ko abuztuaren 16an frankistek atxilotu eta fusilatu egin baitzuten Garcia Lorca.

New Yorkera egiten duenean bidaia, Lorcak modernitatearen munduarekin bat egin eta hiriaren bere ikuspegia agertzen du. Lorcak agertzen duen hiria, New York hori, kaosaren munduaren agerpena ere bada. Pausu bat eman zuen, eta gaur bizi dugun mundua, hiriarena, modernitatearena, eta postmodernitatea ere, horiek agertu zituen poema liburu handi horretan.

Liburuaren ‘arkitektura’ guztia ez da nahitaez negatiboa. Egia da olerkiak bereziki eraginkorrak direla kapital metaketan oinarritutako sistemaren kontraesanei eta miseriari egindako salaketari dagokienez, baina larriminak leku egiten dio alaitasunari eta hirian naturarekin gozatzeko aukerari ere.

Poeta en Nueva York da Lorcaren libururik ezagun eta zabalduena, enblematikoena. New Yorkeko Columbia Unibertsitatean egonaldia egin zuen 1929. eta 1930. urteetan, eta Lorcak argi eta garbi erakusten duen jarrera antimaterialista hori, guztiz lotuta dago 1929ko urriaren Wall Streeteko porrotarekin. Poetarentzat errudun nagusia finantza gune hori da, gizarte-klaseen arteko desberdintasun izugarri krudelez eratu den hirian.

Juan Luis Zabalak hartu zuen Poeta en Nueva York liburuko hiria, liburuko espiritua, New York hura euskal hizkuntzatik ere ikusgarri egin eta geure eskura jartzeko lana.

Ereinek 2003an argitaratu zuen paperezko edizioan. Susak Juan Luis Zabalak itzulitako Poeta New Yorken osorik, eta Garcia Lorcaren testu euskaratuei buruzko informazioa eta horietako batzuk irakurgai jarri ditu Armiarma web gunean.

Poeta New Yorken, unibertsala eta konkretua, pertsonala eta kolektiboa, bidaia da mendebaldeko gure zibilizazio honetako zimenduetaraino, Lorcak inork ez bezala ikusten eta ulertzen jakin zuen munduraino, horren iluntasunak eta bere hilketaren lotsagarrikeriak irentsia izan zen arte.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak