« Beste bi olerkari gazte | Lur berri billa »
Atalak / Bitaño / Itxaropena, 1967
Atalak Luis Mitxelena / Egan, 1967
Bada gure artean EGAN-en irakurleek ongi ezagutzen duten Proteu-antzeko idazle bat, mila itxura eta mila izenen itzalpean agertzen zaiguna, euskaraz eta erdaraz, prosaz eta hitz neurtuz, poesia nahiz erudizio gaiak darabiltzana. Izen horietako bat Bitaño duzue eta bere azken liburua hona dakartzagun euskarazko Atalak. Erdarazkoa, berriz, zenbaitek dioenez, N. de Cortazar’en Cien autores vascos (Auñamendi, Donostia, 1966) izan omen da. Edergarriak ere berberak egiten ditu.
Honelako egileari dagokionez, ohi ez bezalako Itzaurre irukoitza darama liburuak aurre-aldean: Erkiagaren Zizka-mizka atsegina, Akesoloren Atx-osterik atx-ostera eta San Martinen Ataleri ataltxo bat. Hor dituzue, nahi izanez gero, nik eman ditzakedan baino berri gehiago, bai liburu honezaz, bai egilearen izaeraz, joeraz, izenez eta gainerakoez.
Zer erantsi dezaket, bada, nik? Deus gutxi, inolaz ere. Egilea maite dudala gizon den aldetik eta aspaldidanik miretsi izan dudala: gizon jator bezain miratzaile zehatz, ausartago balitz eta gorago joko balu, hobe guretzat, euskaltzale gartsu bezain gogo-zabal, burutsu bezain bihoztun. Eta ez dut nahi, alferrik delakoan, ez ezin daitekeelakoan, bide honetarik aurrera segitu.
Euskal letretan, apala izanagatik edota apala delako, aski nabarmendu da bere boza azkenaldi honetan. Ikasia izanik, jakitea izkutatu nahi luke eta jakite lanek baino gehiago asetzen dute, noski, azkenik agertzen hasi den sentiera izkutuek. Isuri hori behar zuen aspaldidanik, bihotzaren beteegia lasaitzeko, eta amor emanik besteri ere eskeini dio gorderik zeukan aberastasuna.
Hiru zati ditu liburuak, oker ez banabil, azkeneko oharrak baztertuz gero: Elezar. Kontu barri, Pasaixuak, Badoazanak. Barri emoten. Alkarregaz berbetan. Gizon berbera, idazle berbera, beraz, ageri da hiruotan. Hizkera landuan, eta landugabetasun landuagoan, ari garen horrenbeste euskal idazleren artean, Baroja gisako naturaltasun zailean mintzatzen zaigu Bitaño, herri inguruan ikasi zuen euskara lauean. Bere bidetik doa, gure literaturaren onean, ez inoren gidari izateko asmotan, ez inoren mutil.
Badirudi poesian ontzat hartu dutela Markue inor gutxi ontzat hartzen dutenek ere eta, maixuak mintzatzu direnez gero, ez dut nik zer esanik, poztu egin naizela baizik. Elezaharretan, berriz, nahi gabe Madrilen bizi den Aranburu busturiarra dakarkit gogora. Orain berriro esaten baitzidan: Barandiaranek eta egin duten lana, elezaharrak eta biltzea, ederki dago baina ez zait aski iruditzen. Nik ez dut ezer jasotzen ez biltzen; nik neronek sortzen ditut, antzinakoek egin zuten bezalaxe. Aranburuk, zoritxarrez, ez du ezer argitara, nik dakidanez; bai, ordea, Bitañok. Hizkuntza bezala, elezaharrak sortu zituen irudimena bizirik behar genuke gure artean, ez hilik eta liburu-orri iharretan meztiturik.
Nik ez dut gehiago goraipatuko, beharrik ere ez du eta, elezahar berritzaile, artezale eta euskal idazle umil ahaztuen historiolari hau. Ez du harrera txarrik izan eta ez du izango. Leizarragak itzuli zuen bezala, Dohatsu dirade emeak (otzanak, alegia), zeren hek lurra heretaturen baitute.
Turismo hutsala
Fito Rodriguez
Asel Luzarraga
Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Pleibak
Miren Amuriza
Mikel Asurmendi
Izena eta izana
Jon Gerediaga
Asier Urkiza
Amok
Stefan Zweig
Nagore Fernandez
Auzo madarikatua
Felix Urabayen
Jon Jimenez
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Amaia Alvarez Uria
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Joxe Aldasoro
Bisita
Mikel Pagadi
Mikel Asurmendi
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Asier Urkiza
Eresia
Goiatz Labandibar
Nagore Fernandez
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren
Mikel Asurmendi
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez