kritiken hemeroteka

8.376 kritika

« | »

Berriz ere goldaketan / Jokin Zaitegi / Egilea editore, 1962

Berriz ere goldaketan Luis Mitxelena / Egan, 1962

Zaitegigan askok, ni behintzat horietakoa nauzue, idazle landua, ikasia, ikusten dute euskaltzale sutsuaz gainera: antzinakoengandik datorkigun jakinduri aberatsaren ondorengoa, aspaldiko jakinzale eta jakintsuen ondarea euskaraz azaldu eta zabaldu nahi duen buru-langile bizkorra. Berak ere, ez ote du horrelatsu ikusten bere burua, izen-deiturei letra horiek erasten dizkienez gero?

Bada, halaz ere, beste Zaitegi bat, apalagoa, barrenkoiagoa, bere baitakoagoa: euskal poesiaren plazan, Tori nire edontzia saritu haren ondoren, behin eta berriro agertu dena. Oraintsu ere, jakitun lanetan buru-belarri murgildua zegoela uste genuenean, antzinako gauzen lozorro goxoan, goldaketan dugu berriz gure artean, sarkor, eragile, bertso bihozkoia duela ezpainetan:

*Euskaldun erara itzetan laburra, / goldean ari naiz lenago bezala: / otadi-okuntzak labakitu-ala / ereingiro daiten arbasoen lurra.

Zaitegiren mintzaerak badu beti halako gogor antxa, trinkotasun sendoaren ume den zailtasuna. Zahagi zaharretan ari da ardo berria iraultzen, gaztetan maitatzen ikasi zituen antzinako poesi ereduen zahagian. Latz bezain zehatz itzuli zigun behin Horazio* eta zehaztasun latz horretan irauten du, gero eta bertso biribilagoak iruten dituela. Ez naiz erdeinuz ari; zehaztasun latz horrek balio du gutxienez askoren erraztasun beratxak adina.

Klasikoen neurri mugatuetan mintzatzen den arima, ordea, sentikorra da arras, erromantikoa; goibeltasuna, negarra eta garaideadarra oihuka darion arima. Urrutiko Guatemalara jo beharrak ez dio sorterriaganako grina epeldu, goritu baizik, eta maitasun gartsu horrek sutzen du burutik burura liburutxo hau. Gero, atzeoihal gisa, bizi-erpinera igoa dugun gizon umoagan nabari da orain estaltzen ari zaion malda-beheraren laino hotza.

Formaren betea erakusten dute nonnahi Zaitegiren olerki hoek, bere baitakoek adina itzuliek. Horien edertasuna ez da axalekoa: estalki soila, bitxi nabarmenik gabea, daramate haragi biluziaren gainean. Irakurle ausnarkorra behar bi soiltasun horien egokitasuna ezagutzeko eta dastatzeko.

Azken kritikak

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Asier Urkiza

Kanbodiako enbaxada
Zadie Smith

Nagore Fernandez

Herriaren hezkuntza eta demokrazia
Nadezhda Krupskaia

Jon Jimenez

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Joxe Aldasoro

Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta

Mikel Asurmendi

Rifqa
Mohammed el-Kurd

Irati Majuelo

Loak ezkutatzen duena
Patxi Zubizarreta

Aiora Sampedro

Gari eta goroldiozko
Anari Alberdi Santesteban

Mikel Asurmendi

Itsaso amniotikoa
Oihane Jaka

Asier Urkiza

Hau ez da gerra bat
Mikel Ayllon / Piszifaktoria Ideien Laborategia

Nagore Fernandez

Gurpilak
Eztizen Artola Iturrate

Jon Jimenez

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Hasier Rekondo

Detaile xume bat
Adania Shibli

Irati Majuelo

Barkamena existituko balitz bezala
Mariana Travacio

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Artxiboa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

Hedabideak