susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Ifrentzua | Ezagun ezezagun hori »

Argia, lurra, zuhaitza, zerua / Jon Gerediaga / Pamiela, 2015

Ez zara izango berbera Igor Estankona / Deia, 2015-07-04

Gogoan dut poema bat —norena ote zen, Cohenena, Rexrothena, Li Bairena, Peru Magdalenarena?— non emakume txiki batzuk zihoazen zuhaitz adaburu erraldoi batzuen azpitik —zer ote ziren, laritz biluzak edo zedroak?— eta hain zen fina idazkera, hain klasikoki perfektua irudia, hunkiturik geratu bainintzen nire baitan hain pintzelkada gutxirekin egindako irudiari begira, berezitu ezinik zer zen sentipen hura, zauri bat edo zoriona.

Jon Gerediagaren liburuarekin negar egin dut, aspaldiko partez. Mugiarazi dizkit nire txikitako zeruak, nire oraingo mamu maitagarri zenbait, ohartu naiz nire poesiaren nahi eta ezinaz bere erraztasunaren aldean.

“Ezkiak, sahatsak,/ intxaurrondoak, haltzak,/ hurritzak, ibiltariak,/ akaziak, gaztainondoak,/ haritzak, lizarrak,/ likidanbarrak,/ erramuak.”

Gerediagak lortu du nigan berpiztea baso hura gurutzatzen zuten —zer ote ziren bada, laritz biluzak edo zedroak!— emakumeen ttipitasuna. Kantatzen die amari, naturari, lore urdinei. Garrantzi bera ematen dio haize ufada batek dantzarazitako belar printza bati zein heriotzari. Fitola balba, karpuki tui (Pamiela, 2004) itzel hartako iniziazio-erritualak fini dira, eta Zentauro-hankak (Pamiela, 2012) arean irregularragoan zebilen harria geratu da supituki: orain bataio bat proposatzen digu bizitzaren ibai luzearen uretan, orain desmasiak utzi eta gauza handiekin sartu da idazlea.

Minimalismotik eta aszetikatik edaten duen liburu honetan ez da inolaz ere astuna egiten haikua, ez da melenga suertatzen dharma, dena doa idazkera arin eta errepikapenetan gozo batekin, “dena izate geldo, dena iraupen,/ dena halabehar, dena atseden”.

Batzuek esango dute eskapismoa dela, eta idazketaren aurrean ez jartzeagatik idazten dutela Gerediagaren modukoek arrastiriko eguzkiaz. Irakurlea laster ohartuko da, ordea, kenduz-kenduz landutako poesiaren mamia opatzen zaiola. Ez dio uko egin, zentzu horretan, bere aurreko liburuetako sekretuetako bati, hots, hitz gutxi batzuekin osotasuna deskribatzeko gaitasun berezko horri. Gutxi esanda eta dena iradokita, malenkoniaren teknika krudelarekin inarrosiko zaitu lehenik, atzera ez begiratzeko esango dizu gero.

Bizitza —fikzio eder hori— egiazko poesia bihurtzen den lurraldea da Argia, lurra, zuhaitza, zerua. Bilaketaren kronika da, putzuaren hondoa ezaguturik harritzen baita bat sendabideaz, umezurtza oroitzen da azkenik bazuela aita. Eta begiratuz nola berdatzen diren adaburuak astiro neguaren ostean, sagasti zuri-zuriak sutan, liburu honek azaltzen digu portadatik bertatik hasita zer den benetan garrantzitsua eta zer bigarren mailakoa.