kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Zuri-beltzeko argazkiak / Arantxa Urretabizkaia / Pamiela, 2014

Notarioak jasoko ez lukeena Ibon Egaña / Deia, 2015-03-28

Nobelagile ezagutu dugun Arantxa Urretabizkaiak autobiografiara jo du azken lanean. Zahartzaroaren atariko talaiatik haurtzarora begira jarri da idazlea eta 1947an jaio zenetik 1960ra bitarteko urteak hartu ditu kontagai. Ez dago soberan aitortzea mesfidantza-puntu batez ekin niola liburua irakurtzeari, hainbat arrazoi tarteko: izenburuan erabilitako metafora maiztua (Zuri-beltzeko argazkiak), idazleak esplizituki aitortutako asmo kolektiboa (belaunaldi bat erretratatu nahia) eta liburua gaika antolatzea (eliza, gorputza, jolasak, euskara…). Narrazioak, izan autobiografikoa zein fikziozkoa, ezer eskaintzekotan, zehaztasuna, ñabardura, xehetasuna eskain dezake historiaren orokortasun halabeharrezkoaren aurrean, eta pentsa liteke liburuaren asmo kolektiboak eta garaiko hainbat alderdi islatu nahi izateak halabeharrez katalogora, ohituren bildumara eraman behar duela idazlea.

Urretabizkaiaren lana irakurri ahala, ordea, gaindituz joan zaizkit hasierako mesfidantza gehienak, hain zuzen ere, bizipen pertsonaletik, pasadizo txikietatik are anekdotatik elikatzen delako egilea kolektiboa ere baden historia osatzeko. Notario batek egiaztatuko lukeena atalean “pertsonaiak” aurkezten ditu: etxekoak eta bizilagunak, nagusiki, senideen erretratu labur baina erabat eraginkorrak. “Argazkiek” osatzen dute bigarren atala, garaiari askotariko ertzetatik heltzen dioten testu laburrek. Elizak garai hartan nola eguneroko bizitza erregulatzen zuen, gorputzaren eta arimaren arteko banaketa zenbaterainokoa zen edo euskara nola garaiko euskaldunentzat espazio gutxi batzuetarako hizkuntza zen kontatzen du Urretabizkaiak, nobelagilearen eskuz kontatu ere, haurtzaroko pasadizoetara joz: irratian ikasitako kantu bat abesteagatik bigarrenez konfesatu behar izan zutenekoa edo komunioko argazkian ahizpa aulkitxo batean zutik jarri zutenekoa, ez zedin ahizpa gazteagoa baino txikiago agertu. Edonola ere, ez dut uste liburuaren egiturak eta banaketa tematikoak mesederik egiten diotenik testuari, inoiz orokortu beharrak xehetasunari indarra kentzen baitio eta akaso koherenteagoa zatekeen “pertsonaiak” eta “argazkiak” bereizi beharrean, pasarteak eta kontakizunak bere horretan ematea.

Urretabizkaiaren argazki hauetan, bestalde, ia entzun egiten dira garaiko “etxeko” hitzak eta haiek zuten zama, garai bat lexikoak ere definitzen duela gogoraraziz: “Jesus”, “kakitzat”, “sábado inglés”, “plato único”. Eta Urretabizkaiaren prosa ere berez bezala irakurtzen da, xamur baina nostalgiarik gabe garaiaren oihartzunak jasoz.

Argazkiak (eta autobiografiak) ezinbestean hautatu egiten du irudikatutakoa eta zerbait enkoadretik kanpo utzi. Kanpoan utzitakoa irakurtzeko gogoz geratu naiz ni neu: dela 1960tik aurrerako argazkiak, dela 1947-1960 bitartekoan “fotografiatu” gabeak. Sakonera eta luzera handiagoa eskertuko lukeen asmo baten atal gisa irakurri dut, izan ere, liburua. Atal gozagarri gisa, dena den. Akaso etorriko dira besteak.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak