« Infernuratzea | Andraizea »
Su zelaiak / Mikel Peruarena Ansa / Susa, 2014
49.aren kronikak Saioa Ruiz Gonzalez / Argia, 2014-12-28
Su zelaiak izena du Mikel Peruarenaren bigarren eleberriak. Izenburuan ez da misteriorik ez joko literariorik, existitu zen ezin egiazko errealitate bat baino. Su zelai hauek “alemanen eta frantsesen arteko No mand’s land” (85. or.) eremua dira, non ez den “ez oterik, ez iratzerik, ez deus. Lurra, harriak eta lohia baizik ez, guzia kainoi ukaldika itzulipurdikatua eta zulatua, lohi, putzu handiekin arteka” (85. or.).
1914. urtean kokatzen gaitu eleberriak, “sarraskien aroa inauguratu” zen urtean hain zuzen ere. Horrela baieztatzen du lehen partea abiatzen duen Eric Hobsbawnen aipuak. Baiona eta inguruetako 21-48 urte bitarteko gizonek Infanteriako 49. Erreximenduko konpainian aurkezteko agindua jaso dute. “Baiones zintzo orok nahi duen gisaz, Frantziaren alde hiltzeko” (61.or.) ordua heldu zaie eta beraz, denek bat eginik, ez da gehio xuri-gorri bereizketarik. Horien artean topatzen dira narrazioan zehar hurbiletik ezagutuko ditugun zenbait pertsonaia: Etien Bonnat, Manex Donetx, Battitta Garat eta Filipe Luro, poliki-poliki bidean galduko direnak.
49. erreximenduaren ibilerarekin soldaduek bizi duten gerraren krudelkeria, miseria, gosea, hotza, traizioa, gorpu txikituak eta abar gordinki deskribatzen dira, Jacques Tardiren ilustrazioak gogora ekarriz. Verdun, “etenik gabe aitzinatzen eta gibelatzen den su infinitu bat” (167. or.) astebetean 158 lagunen heriotza eragin zuena. Argona, Verdunetik bizirik atera direnentzat gerlaren antzik ez duten jostetak dira bertako suak, Craonneko bataila eta, noizean behin, hatsa berreskuratzeko Bienville izeneko ingurua, su lerrotik urrun dagoena.
Funtsean, gerraren egunekoaren kronika da Peruarenak eskaini duena. Euskal literaturan ohikoa ez den gerra bati heltzea izan daiteke idazlearen ekarpen azpimarragarriena, baina hortaz gaindi ez diot deus berezirik aurkitu. Bestalde, Ipar Euskal Herriko eremuan txertatutako narrazioa izanik ulergarria da nafar-lapurteran idatzi izana, baina sinesgarritasun maila aldetik onuragarria bada ere, ohituta ez dagoenari irakurketa astuna suerta dakioke.
Pasarte interesgarriak ere aurkitzen ditugu, eszena patetiko eta izugarri bortitzak deskribatzen dituztenak. Hala nola, frantses eta aleman bat gorpu xehetu baten aurrean aurkitzen direnean eta, sufritu dituen mutilazioei erreparatuta, zein alderdiri dagokion gorpua lurperatzea erabaki behar dutenean. Azkenik, alemanak paper bat luzatuko dio frantsesari bere helbidearekin, “nehoiz gerla bururatuko balitz, Alemaniarat behar zitzaiola bisitan joan” (89. or.) gaineratuz.
Mendeku eskubidea
Ernesto Prat Urzainki
Jon Jimenez
Euri gorriaren azpian
Asier Serrano
Asier Urkiza
Rifqa
Mohammed el-Kurd
Ibon Egaña
Galbahea
Gotzon Barandiaran
Paloma Rodriguez-Miñambres
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Mikel Asurmendi
Gurpilak
Eztizen Artola Iturrate
Irati Majuelo
Argialdiak
Miriam Luki
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Leiho bat bihotzean
Aintzane Galardi
Paloma Rodriguez-Miñambres
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Asier Urkiza
Kanbodiako enbaxada
Zadie Smith
Nagore Fernandez
Herriaren hezkuntza eta demokrazia
Nadezhda Krupskaia
Jon Jimenez
Sinposioa
Platon
Aritz Galarraga
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Joxe Aldasoro
Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta
Mikel Asurmendi