« Tipularen negarra | Indarkeriaren historia hurbila »
Hilen logika ezkutua / Jabier Muguruza / Erein, 2014
Zipriztin nihilistak Hasier Rekondo / Berria, 2014-12-21
“Heriotzaz kontatzen den guztia gezurra da. Errealitatea irain bat da, ukabileko bat bular aldean, eta haren kontrako ituna engainu bat da”, Sandor Marai idazle hungariar erbesteratuaren aipu nihilista erabiltzen du, beste aipu gogoangarri batzuen artean, Jabier Muguruzak (Irun, 1960) bere hirugarren liburuan, Hilen logika ezkutua(Erein,2014). Liburuaren nondik norakoa emango digu ukabilaren indarra duen aipu horrek.
Tonu minimalista, irakurterraz eta aparteko eztanda narratiborik gabekoa darabil musikari irundarrak, egunerokoaren argazki mindua eta lausotua 16 kontakizun laburretan islatu xedez. Narraziotan ez da gertakari liluragarririk jazotzen baina, bere xumean, zenbait ideia totemiko erabiliko ditu Muguruzak, hala nola, harreman sozialen azalkeria, krisialdi ekonomikoaren eragin zuzenak eta zeharkakoak, kulturaren, eta bereziki, musikarien egoera penagarria, eta aurreko guztiak eta gehiago biltzen dituena: heriotzaren eta bizitzaren zentzugabekeria…
Estilo minimal hori, postmodernitatearen olatu leunetan, bere muturrera eramateak baditu bere arriskuak ere, batez ere zenbait kasutan zirriborro narratiboa besterik ez gauzatzea edo hegaldi literarioan sortu litezkeen kalte sekundarioak nabarmenegiak izatea. Horrela bada, Muguruzaren estiloa zenbaitzuetan astuna gertatzen da, bilatzen duen efektuaren kontrakoa lortuz. Eta esango nuke elipsiaren erabileran dagoela gako nagusia: egunerokoaren argazki desitxuratua ematean demasezkoak dira deskripzio errepikakorrak Nicolae eta Andrei, Opor umoretsuakedota Ospakizun ausarta narrazioetan esaterako. Narrazioan aurrera egin ezinik dabilela antzematen zaio, sortu duen ideiaren pisu astunegitik askatu ezinik, ezinbestekoak ez zaizkigun datuak eskainiz. Bitxikeria gisa, pertsonaia askoren adin zehatza emateko obsesioa larregizkoa iruditu zait, zenbaitzuetan pertsonaiaren gaineko ezinbesteko informazioa bada ere, gainerakoetan ez dio ezer apartekorik eskaintzen kontakizunari. Hizkuntzaren erabilera ez da batere “praktikoa”, nolabait esatearren, eta ondorioz produktu literarioaren kalitatea nabarmen murrizten da. Euskararen erabilerak azterketa sakonagoa mereziko luke: erdarakada batzuk lar agerikoak dira, “gurasoei agurtu ondoren” edota “segitzen du joaten” moduko harribitxiak lekuko.
Ideien idazlea izanik, Muguruzak baditu nabarmendu beharreko zenbait dohaintza, batez ere ironiaren erabilera findua eta bizitzaren gaineko ikuspegi pertsonala islatzeko trebezia, Tonetti hemen zen, Beti aitzina eta Igogailuan preso kontakizunetan agertzen ditu, egunerokoan “fracking” kontraesankor bat sortzeko maisutasuna erakutsiz. Arestian aipatu da kontakizun guztiak irakurterrazak direla, horrek nolabaiteko dinamikotasuna ematen dio liburuari. Nabarmentzekoak dira, baita ere, musikarien egoeraren gainean idatzitakoak. Kazetaritza-estiloa neurtua darabil 52 Funtzio baietz narrazio esanguratsuan. Artean eta bizitzan ezinbestez aurrera egin beharrak zipriztin nihilistak ondorioztatzen ditu.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez