kritiken hemeroteka

8.549 kritika

« | »

Post-it bizitzak / Iolanda Zuñiga (Iñigo Roque) / Pasazaite, 2014

Droga latza Danele Sarriugarte / Deia, 2014-09-06

Partitura gainaldeetan jartzen diren adagio, staccato eta bestelako tempo-markatzaileei zor diete izenburua post-it bizitza hauexek, doinuen presentzia ezin ukatuzkoa baita Iolanda Zúñigaren narrazio-bilduma Iñigo Roquek Pasazaiteren eskutik berriki euskaratuan, Idurre Eskisabelen hitzaurrearekin; eskaintzan bertan irakurtzen baitugu “bizitzen iraunarazle, euskarri eta gidari” dela musika. Sorterrira itzuli da zazpigarren alerako argitaletxe berdin arnas-emailea, eta krak-krak-krak Aritz Galarragak autoreari egindako elkarrizketan aipatzen zuen tortikolisa nabarmenarazi digu ekialdetik mendebaldera bidaiatu eta Galizian ipiniz soa.

Hain zuzen ere, ipuin katalanen antologia izan zen aurrekoa azal geografiazale kolore bikoen segidan, eta horietatik gurera ekarri genezakeen lezioa baldin eta bazen ipuingintza izan daitekeela beste modu batekoa, alegia, ez hain transzendentela, Zúñigaren berrogeita sei narrazioekin bergogoratzen dugu kontakizun motz orok ez duela zertan izan formalki ipuin, labur idazten duenak ez dituela derrigor luizi edo lurrikara teknikak baliatu behar; aitzitik, heste puska bat ipin diezazukeela aurrean, besterik gabe, irensten saia zaitezen.

Erabatekoa da-eta desengainua bizitza-txatalotan, erabatekoa gupidarik eza. Ezkontza beti doa-eta eskutik, inertziarekin, ezkontidea ez denari larrua jotzearekin, aita-amaginarrebei atera diezaiekezun etekinarekin. Desirak nahi baino gehiagotan bilakatzen gaitu-eta gizajende patetiko eta umiliagarri, beste bat maite omen duen baina gurean doan ostatu hartzen utzi diogun maitale bere buruaz beste eginaren hilotzaren kontra igurzten sexua (“…larguetto…”, 82. orria). Ostera, intertestualitatearen endredoetan sartuta, anti-onberatasunaren erreginak etorri zaizkit akordura sarri, bereziki Elfriede Jelinek austriarra, déjà lu batera iristeraino “…crescendo…” izenburudun alean (zer aproposa), Erika Kohuten neba odol berekoa izan baitzitekeen Bartzelonako sexu-kabinetan asaskatzen dena.

Existentziaren alde krudelenak, gaua, sexua, bakardadea edo alkohol-kokaina kontzesiorik gabe erakuste hori aise esplikatzen da, halaber, autoreak irratian esandakoarekin; izan ere, janari azkarreko jatetxe batean ordu luzez lan egin ostean iluntzero otzen zitzaizkion esaldi post-itgarrietatik abiatu zituen narrazio denak. Horiek guztiak helarazteko hizkuntza biluzia baina jarioan etengabea darabil Zúñigak Roqueren itzulpenean, lauzpabost paragrafo asko jota narrazio bakoitzeko. Era berean, poesiarantz lerra daiteke batzuetan; hain justu, zerrendena egin zait teknika literario azpimarragarrienetako bat, “…grave…”-rekin gailurrera iristen dena eta, niri neuri hitz lauz idatzitako poema iruditu zaidana.

Iruzkin euforikoegiak egiten ditudala aurpegiratuko didate noizbait, baina zeinek ebitatu dezake, bada, goi-goian ibiltzea horren droga latza (zentzu tradizionalean bezainbat urolarren slangarenean) begietaratu ostean?

Azken kritikak

Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lurrez estali
Ximun Fuchs

Jon Jimenez

Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo

Mikel Asurmendi

Poesia guztia
Safo

Mikel Asurmendi

Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre

Jon Jimenez

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban

Mikel Asurmendi

Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz

Gorka Bereziartua Mitxelena

Juana
Jon Artano Izeta

Mikel Asurmendi

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko iraila

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

Hedabideak