kritiken hemeroteka

8.394 kritika

« | »

Txokolatezko dinamita / Mikel Taberna / Susa, 2001

Berezko moldez margoturiko ipuinak Mikel Asurmendi / Irunero, 2002-08

Uztailean itsasoa jaso genuen, poetak igorria, gure minen sendagarri. Molde trinko batean bilbatutako poemak ziren eta dira haiek. Artean, itsasoaren magalera gindoazela, pasieran, poema haien abarora, ipuin sorta hau heldu zaigu ur bazterrera, eleberri gisara bilduok.

Bidasoako literatur irakurle hori, hona hemen literatur perla bat. Harri bitxia bai, euskal literaturan txitean-pitean agertzen den liburu horietako bat. Hau erranda, hizpide izan ditudan aurrekoak gutxiesten ari ote naiz? Zer erranen dut hemendik aitzina komentatuko ditudanei buruz, pentsu dut une honetan.

Bidasoako irakurle horrengana zuzentzen natzaizu bereziki, Mikel Tabernak —Lesakako Alkaiaga auzoan sortua eta beratarra izatez— gure eskualde honetako euskara erabili baitu “Txokolatezko dinamita” liburuan istorioak kontatzeko. Gaur egun Iruñean bizi den idazle honen istorioekin Lizarrako eskualderaino ere egin dezakezu bide.

Bidea egiten jarriak, espazioan kokatu ondoren —Alkasoro herrian eta Urrabia ibaiaren magalera, ipuinak ez baitira beti ingurumari erreal batean garatuak, fikzio tokiak ere baitira ipuinotan—, liburuak denboran barna garamatza, iraganera: hirurogeita hamar urte atzera eginen dugu, zenbait istorioez osaturiko eleberri honekin. Espainiako Gerra Zibilaren garaia, gerra aurreko giroa, errepublika, gerrak eztanda egin aurreko giroa. Eta badakizu zein gutxi ezagutzen dugun joandako mundu hura, irakurle hori?

Ipuin bakar batek ere ez zaitu indiferente utziko. Ijitoak direla-eta, ideologiak direla-eta, gizakien arteko harremanak —sozialak nahiz pertsonalak—, maitasuna eta gorrotoa, inbidiak eta bekaizkeriak, sexu kontuak… Euskaldunon iraganaren lekukotasun paregabeak, joan zitzaigun mundu bateko istorioak eta ipuinak, berezko molde batez margotuak.

Hori guztia atmosfera berezi batean, ukitu errealek eta fikziozkoek zipriztinduak. Gure aitzinakoek erabili zuten hizketan emana. Menturaz, gutxiren ahoan entzuten dugun lengoaia literaturaren bitartez jasoa. Eta zein jasoa!

Azken kritikak

Lagun minak
Jon Benito

Mikel Asurmendi

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Jon Jimenez

Neska baten memoria
Annie Ernaux

Asier Urkiza

Lautadako mamua
Xabier Montoia

Nagore Fernandez

Bihotz-museo bat
Leire Vargas

Bestiak Liburutegia

Neska baten memoria
Annie Ernaux

Paloma Rodriguez-Miñambres

Arkeologia haragitan
Beñat Arruti

Irati Majuelo

Norberak maite duena
Miren Billelabeitia

Amaia Alvarez Uria

Mendeku eskubidea
Ernesto Prat Urzainki

Jon Jimenez

Euri gorriaren azpian
Asier Serrano

Asier Urkiza

Rifqa
Mohammed el-Kurd

Ibon Egaña

Galbahea
Gotzon Barandiaran

Paloma Rodriguez-Miñambres

Mesfida zaitez
Bea Salaberri

Mikel Asurmendi

Gurpilak
Eztizen Artola Iturrate

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

Hedabideak