kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Txokolatezko dinamita / Mikel Taberna / Susa, 2001

Berezko moldez margoturiko ipuinak Mikel Asurmendi / Irunero, 2002-08

Uztailean itsasoa jaso genuen, poetak igorria, gure minen sendagarri. Molde trinko batean bilbatutako poemak ziren eta dira haiek. Artean, itsasoaren magalera gindoazela, pasieran, poema haien abarora, ipuin sorta hau heldu zaigu ur bazterrera, eleberri gisara bilduok.

Bidasoako literatur irakurle hori, hona hemen literatur perla bat. Harri bitxia bai, euskal literaturan txitean-pitean agertzen den liburu horietako bat. Hau erranda, hizpide izan ditudan aurrekoak gutxiesten ari ote naiz? Zer erranen dut hemendik aitzina komentatuko ditudanei buruz, pentsu dut une honetan.

Bidasoako irakurle horrengana zuzentzen natzaizu bereziki, Mikel Tabernak —Lesakako Alkaiaga auzoan sortua eta beratarra izatez— gure eskualde honetako euskara erabili baitu “Txokolatezko dinamita” liburuan istorioak kontatzeko. Gaur egun Iruñean bizi den idazle honen istorioekin Lizarrako eskualderaino ere egin dezakezu bide.

Bidea egiten jarriak, espazioan kokatu ondoren —Alkasoro herrian eta Urrabia ibaiaren magalera, ipuinak ez baitira beti ingurumari erreal batean garatuak, fikzio tokiak ere baitira ipuinotan—, liburuak denboran barna garamatza, iraganera: hirurogeita hamar urte atzera eginen dugu, zenbait istorioez osaturiko eleberri honekin. Espainiako Gerra Zibilaren garaia, gerra aurreko giroa, errepublika, gerrak eztanda egin aurreko giroa. Eta badakizu zein gutxi ezagutzen dugun joandako mundu hura, irakurle hori?

Ipuin bakar batek ere ez zaitu indiferente utziko. Ijitoak direla-eta, ideologiak direla-eta, gizakien arteko harremanak —sozialak nahiz pertsonalak—, maitasuna eta gorrotoa, inbidiak eta bekaizkeriak, sexu kontuak… Euskaldunon iraganaren lekukotasun paregabeak, joan zitzaigun mundu bateko istorioak eta ipuinak, berezko molde batez margotuak.

Hori guztia atmosfera berezi batean, ukitu errealek eta fikziozkoek zipriztinduak. Gure aitzinakoek erabili zuten hizketan emana. Menturaz, gutxiren ahoan entzuten dugun lengoaia literaturaren bitartez jasoa. Eta zein jasoa!

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak