kritiken hemeroteka

8.500 kritika

« | »

Pedro Páramo / Juan Rulfo (Juan Garzia Garmendia) / Ibaizabal, 2002

Comala argitara Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2002-07-14

Beti da gozatzeko modu eta bide Rulfo irakurtzea, bai Lautada sutan (Koldo Etxabek itzulia) eta zer esanik ez Pedro Páramo hau, Juan Garziaren eskuetatik pasa eta gero. Gozatzeko eta ikasteko modua, Juan Garziaren itzulpena, aberatsa baita oso, txukunaz gainera. Halako liburuak irakurri ondoren, pentsatzen hasten naiz euskal literaturak baduela oraindik etorkizun pittin bat, munduko beste hizkuntzen aldean, eta ez azpian, berez euskaraz sortutako testua balitz bezala irakurtzen baita. Gure hizkuntzarekin ditugun zorrak kitatzeko saioa noski, irakurketarena, besterik gabe, liburu ederrak berez eta nahi gabe irakurtzen baitira, ahalegin berezirik gabe.

Beste kontua da Rulforena (1918-1986), ezaguna mundu guztian aipatutako liburuen egile izanagatik; hain ezagunak liburuak, non haiei buruzko tesi ugari kaleratuak baitira dagoeneko, liburuetan oinarrituriko filmak ere ugariak diren bezalaxe. Ez alferrik eta Juan Garziak berak, hitzaurrean isurtzen duen jakituriaren adibide, esaten baitu Rulfo izan zela liburu honetan “errealismo magikoa” deitu izan den horren sortzaileetako bat (“sorburu” hitza idazten du Juan Garziak), eta ez dut uste baieztapen hori zalantzan jartzekoa denik. Liburuak hitzaurreaz gainera, badu hitzatze edo gibel hitza edo hondar solasa (Juan Garziaren mintzairan), Carlos Blanco Aguinagak idatzia, non jaiotzez irundar den idazle, ikerlari eta irakasleak —Rulfo bera haragiz eta ez letraz ezagututakoa— aipatzen duen Rulforen lasaitasuna, hitz egiteko (bere buruarekin izan ezik, literatura, besteren artean norberak bere buruarekin hitz egiteko ariketa baita) zuen zailtasuna. Polita da, baiki, Blanco Aguinagaren testua, eta polita da Rulfok Comala asmatuaren gainean eraikitako mundua, gero Juan Garziak zimentu eta guzti, gurera ekarri duena.

Ez da gutxi.

Azken kritikak

Baden Verboten
Iker Aranberri

Asier Urkiza

Diesel
Bertol Arrieta

Nagore Fernandez

Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark

Jon Jimenez

Basokoa
Izaskun Gracia Quintana

Joxe Aldasoro

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak