kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Lancre / Luis Haranburu-Altuna / R&B-Kriselu, 1994

Deabruaren argitan J. Olaeta / Egin, 1995-03-05

“Euskal Herria Europako sorginkeriaren mintegia da, Satanek berak aukeratua… Euskaldunak hizkuntza arraro eta ezezagun batetan mintzatzen dira. Hauxe da lehenengo seinale txarra. Lapurtarrek nahiago dute arrantzatik bizitzea laborantzatik baino. Baina nork ez daki itsasoa traidorea dela? Ez da harritzekoa, beraz, itsasgizonak ere axolagabeak eta traidoreak izatea… Ez dira ez frantsesak eta ez espainolak, ez dute, bada, beren aberria maite…

“Izpiritu aristokratikoa oso agerian dago. Pobreenak badira ere, holako edo halako etxeko jaun-andretzat hartzen dute beren burua. Areago, beren abizenak baztertu, baita emazteak senarrarena ere, eta beren etxearena hartzen dute, ezezagun izatea nahi izango balute bezala, juxtu deabruari komeni zaiona…

“Emakume euskaldunak probokatzaileak dira eta beren jazkera eta orrazkera ez dira dezenteak. Udan askotan egiten dute igeri, oso gustokoa dute eta, jakina, jolas zikinak egiteko ere aprobetxatzen dute. Gainera, sagarzale amorratuak dira, sagarrak eta hauen zukuak besterik ez dituzte hartzen. Adanen semeak seduzitzen dituzten Evak dira”.

Hauek eta egun barregura sortzen diguten antzeko beste astakeria asko idatzi zituen Pierre Lancrek, 1609. urtean Lapurdin, bertako aiton-semeak eskatuta eta Frantziako (eta Nafarroako) Enrike erregeak aginduta, burutu zuen sarraskia justifikatu nahian. Lau hilabetez, ehundaka (bai, ehundaka) euskaldun errearazi zituen, sorginak zirelakoan. Eta hura hasiera besterik ez zela zioen Etxauz Baionako apezpikuak eromena hura baretzea lortu zuenean. Munstro hau —Lancreren biografian gizatasun-izpi txikienik ere ez dugu aurkituko— Luis Haranburu-Altunak idatzitako Lancre (Deabruaren argitan) antzerkilanaren protagonista nagusia da. Lan honek agian ahaztuxeegia dugun episodio historiko bat gogorazteko eta garai guztietako fanatismo eta zapalkuntzari buruz gogoeta egiteko aukera eskaintzen digu. Azken batean, Lancre ankerkeria eta itsukeriaren arketipoa da. Aita Saindua bera baino aitasainduzaleagoak diren eredu ere bada, Lancre, jatorriz, euskalduna baitzen. Rosteguy zuen benetako abizena.

Lancre (Deabruaren argitan) honek osatzen du Haranburu-Altunak —Antonio Maria Labayen, Piarres Lartzabal edota Jon Etxaidek ibilitako bideari jarraituz— antzerkigintza historikoaren inguruan idatzi duen pentalogia. Pentalogia honen gainerako protagonistak St. Cyran, Loiola, Zumalakarregi eta Sabino Arana dira.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak