kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Batita Haundia / Daniel Landart / Kutxa Fundazioa, 1994

Talka egitean Aingeru Epaltza / Nabarra, 2002-06

Zeharka izan bazen ere, Iparraldeak gure artean galdu duen pisua aipagai izan da Iruñean, azken urteetako euskal literaturaz egin berri diren jardunaldietan. Pisu numerikoa ez-ezik, lehenagoko erreferentzialtasuna ere ahuldua ageri da gaur egun, gehienez ere lehengo mendeetako klasikoetara mugatua. Alabaina, azken hamarkadan, Bidasoaz haraindi idatzi diren libururik hoberenak mundu tradizionalak modernitatea deritzan horrekin talka egitean ateratzen diren zinpartek argitu dituzte. Ez gara bakarrik Anton Lukuren edo Itxaro Bordaren lanez ari. Belaunaldi horrekin zubi egiten duten izkribatzaile zaharragokoenetan ere atzeman daitezke dialektika horren aztarnak. Horietariko bat, inondik ere, Daniel Landart dugu. Landart antzerkigile eta kultur eragile gisa ezagunagoa izanagatik ere, nobelagintzan ere hiru ale utzi dizkigu orain arte. Batita Handia horietariko bigarrena dugu, Irun Hiria sariaren irabazlea 1993an.

Irakurle usatuak ez du berritasun usainik sumatuko liburuaren hasierako planteamenduan: Batita, gotizenez “Haundia”, Lapurdi edo Nafarroa Behereko baserri bateko nagusi zaharra, eritasun larri batek jo du eta, familiak artaturik ohean dagoela, errepasoa eginen dio bere bizitzari. Lehen behakoan, ez dirudi protagonistak aparteko ñabardurarik duenik bera bezalako bertze anitzen aldean: laborari sortu, laborari hazi eta, seme-alaba laborariak hezteko munduratutako gizon guti goiti-beheiti zoriontsu eta laua dugu Batita, katolikoa eta frantsesa bihotzez, inguruko gizartearekin gatazka berezirik bizi ez duena. Bi arrek jaten diote, ordea, barrena: zauri zaharra bata, gerla garaian bere aberriari eta bere emazteari egindako “traizio” ttipia, eta berriagoa bigarrena, apezgoa uzteko erabakia jakinarazi zionetik, liskartu eta aspaldi ikusten ez duen semea. Bi gertakari horiek, bigarrenak bereziki, ematen diote liburuari behar duen tentsioa.

Liburu gozoa eta zenbait pasartetan hunkigarria da Batita Haundia. Mamian bezala azalean ere, lehengoaren eta oraingoaren arteko pasabidean kokaturik ageri zaigu, euskara batu-batuaz idatzia bai, baina Pirinioz haratako euskalkien ekarpenez edertu eta aberastua. Testuak ez du zailtasun handirik, baina hiztegi ttipi bat eskaintzen zaio, badaezpada ere, alde honetako irakurleari.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak