« Behatzen | Imitazioaren apologia »
Neure buruaren alde / Koldo Zuazo / Alberdania, 2011
Hamaseigarren mendean Javier Rojo / El Correo, 2011-12-31
Topiko batekin hastearren, Koldo Zuazok ez du aurkezpen beharrik euskal kulturan. Ezagunak dira euskalaritzan, batez ere dialektologian, egin dituen lanak. Mundu horretan ospea lortu duelarik, euskal literaturaren munduan ere saioren bat egin nahi izan du, eta horren ondorioz plazaratu du Neure buruaren alde izenburuko eleberria. Nobela historikoaren arloan sartzen da liburua, protagonista, narratzailearen papera ere betetzen duen pertsonaia, XVI. Mendean Ameriketan dagoen euskalduna baita. Justiziatik alde eginda hara joan behar izan duen pertsonaia hau soldadu espainolen aurka hasiko da borrokan, indioak lagun. Nobela historikoa den aldetik, batez ere pertsonaia artean ere Euskal Herrian dagoenean, garai hartako berreraiketa ia arkeologikoa egiten saiatzen da. Eguneroko bizitza zehaztasunez azaltzen da, eta alde honetatik esan behar da idazleak ahalegin berezia egin duela informazioa bilatzen, egunerokotasun tipiko hura eraikitzen. Pertsonaia Ameriketan aurkitzen dugunean, ordea, zehaztasun hori galtzen da eta hango munduak askoz generikoagoa dirudi. Eta eguneroko bizitzaren berreraiketa horren saioarekin batera, abenturak ere kontatuko zaizkigu, abentura-nobela izatera heldu gabe.
Nobela historikoez hitz egiten denean ez dugu ahaztu behar ikuspuntuaren arazoa: hemen testua pertsonaia batek sortu du fikzioan, eta gauzak honela, pertsonaia horren ikuspuntua eskaini behar da. Eta uste dut hemen ikus dezakegula liburu honen arazorik handiena, ikuspuntua XVI. mendean bizi den pertsonaia batena izan beharrean, idazlearena berarena dela baitirudi askotan. Behin eta berriro egiten zaizkigu hizkuntzari buruzko aipamenak, nobelaren fikzioan pertsonaiarena zen testu hura filologo baten arduraren ondorioa dela irudikatzeraino. Edota, aldez edo moldez politikarekin zerikusia duten zenbait erreferentzia ere irakur ditzakegu: gaur egungo Euskal Herritik eginda dirudite aipamen horiek guztiek, hitz egiten duen pertsonaia XVI. mendean dagoela ahaztuko balitz bezala.
Azken urte hauetan berriro ere modan jarri diren kontsumoko nobela historikoen ildoan kokatu behar da liburu hau, eta halako nobeletan gertatu ohi den bezala, joera handia dago bertan azaltzen direnak gaurko ikuspuntutik kontatzeko. Teknika batzuk erabilita arazo hori gaindi liteke, baina horretarako hemen agertzen ez den ironia, adibidez, beharrezkoa izango litzateke.
Baden Verboten
Iker Aranberri
Asier Urkiza
Diesel
Bertol Arrieta
Nagore Fernandez
Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark
Jon Jimenez
Basokoa
Izaskun Gracia Quintana
Joxe Aldasoro
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres