« Behatzen | Imitazioaren apologia »
Neure buruaren alde / Koldo Zuazo / Alberdania, 2011
Hamaseigarren mendean Javier Rojo / El Correo, 2011-12-31
Topiko batekin hastearren, Koldo Zuazok ez du aurkezpen beharrik euskal kulturan. Ezagunak dira euskalaritzan, batez ere dialektologian, egin dituen lanak. Mundu horretan ospea lortu duelarik, euskal literaturaren munduan ere saioren bat egin nahi izan du, eta horren ondorioz plazaratu du Neure buruaren alde izenburuko eleberria. Nobela historikoaren arloan sartzen da liburua, protagonista, narratzailearen papera ere betetzen duen pertsonaia, XVI. Mendean Ameriketan dagoen euskalduna baita. Justiziatik alde eginda hara joan behar izan duen pertsonaia hau soldadu espainolen aurka hasiko da borrokan, indioak lagun. Nobela historikoa den aldetik, batez ere pertsonaia artean ere Euskal Herrian dagoenean, garai hartako berreraiketa ia arkeologikoa egiten saiatzen da. Eguneroko bizitza zehaztasunez azaltzen da, eta alde honetatik esan behar da idazleak ahalegin berezia egin duela informazioa bilatzen, egunerokotasun tipiko hura eraikitzen. Pertsonaia Ameriketan aurkitzen dugunean, ordea, zehaztasun hori galtzen da eta hango munduak askoz generikoagoa dirudi. Eta eguneroko bizitzaren berreraiketa horren saioarekin batera, abenturak ere kontatuko zaizkigu, abentura-nobela izatera heldu gabe.
Nobela historikoez hitz egiten denean ez dugu ahaztu behar ikuspuntuaren arazoa: hemen testua pertsonaia batek sortu du fikzioan, eta gauzak honela, pertsonaia horren ikuspuntua eskaini behar da. Eta uste dut hemen ikus dezakegula liburu honen arazorik handiena, ikuspuntua XVI. mendean bizi den pertsonaia batena izan beharrean, idazlearena berarena dela baitirudi askotan. Behin eta berriro egiten zaizkigu hizkuntzari buruzko aipamenak, nobelaren fikzioan pertsonaiarena zen testu hura filologo baten arduraren ondorioa dela irudikatzeraino. Edota, aldez edo moldez politikarekin zerikusia duten zenbait erreferentzia ere irakur ditzakegu: gaur egungo Euskal Herritik eginda dirudite aipamen horiek guztiek, hitz egiten duen pertsonaia XVI. mendean dagoela ahaztuko balitz bezala.
Azken urte hauetan berriro ere modan jarri diren kontsumoko nobela historikoen ildoan kokatu behar da liburu hau, eta halako nobeletan gertatu ohi den bezala, joera handia dago bertan azaltzen direnak gaurko ikuspuntutik kontatzeko. Teknika batzuk erabilita arazo hori gaindi liteke, baina horretarako hemen agertzen ez den ironia, adibidez, beharrezkoa izango litzateke.
Europa bezain zaharra
Joxe Azurmendi
Ibai Atutxa Ordeñana
Moby Dick
Herman Melville
Anjel Lertxundi
Dimisioa
Juan Luis Zabala
Irati Majuelo
Bi aldiz iraun
Oihane Zuberoa Garmendia Glaria
Ibon Egaña
Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Jon Jimenez
Bekatua
Goiatz Labandibar
Nagore Fernandez
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Asier Urkiza
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Paloma Rodriguez-Miñambres
Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Europa bezain zaharra
Joxe Azurmendi
Irati Majuelo
Puta
Nelly Arcan
Joxe Aldasoro
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Jon Kortazar
Zakur zaunkak
Iñaki Irazu
Asier Urkiza