kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

3 Mariak / Arantxa Urretabizkaia / Erein, 2010

Zahartzaroarekiko begirunez Mikel Asurmendi / Irunero, 2011-02

Txuri, Gorri eta Handi: hirurak Maria. Emakumezkoen nola gizonezkoen izena da Maria: Maria Jesus edo Jesus Maria, kasu. Gure gizarte tradizional kristau edo katolikoaren adierazgarri.

3 Mariak nobelaren ezaugarrietakoa eta gure iraganaren adierazle da Maria. Txuri, Gorri eta Handi, berriz, izengoitiak izaki. Gure izatearen —eta tribuaren— adierazleak, gure jendarte hierarkizatuaren deituren ezaugarri.

Horiek idazleak eraiki duen istorioaren ezaugarri bi baino ez dira, hiru pertsonaien bitartez eleberri jostunak eraiki duen mundua. Fikziozkoa da, bistan da. Fikzioa baina, errealitate helezina agertzeko berebizikoa izaten da. Premisa hori kontuan harturik, antzeko lana izaten da jostunarena nola eleberrigilearena.

Betaurrekoak hartu ditut —jostunaren modura— eta hitzezko txatal batzuk josten saiatu naiz:

1. 3 Mariak, nerabezaroa elkarrekin bizi eta osatu zuten hiru pertsonen bilakabidearen lekukotasun bizia da. Pertsonon izaera norberak bizi duen errealitatearen —denboraren eta espazioaren— arabera itxuraldatzen doala.

2. Zahartzaroan sartu berri diren hiru pertsonen istorioa den aldetik, protagonistek iraganaren arrastoak gogoan eta larruan dituztela, hiru nortasunen —osagarriren— bidez laketuko litzaiokeen zahartzaroa islatu du eleberrigileak.

3. Gizarte hierarkizatuaren moldeak apurtu beharra iradoki digu Urretabizkaiak. Zahartzaroa ez dela hilduraren sinonimoa diosku.

4. Izan orok izena dauka. Hitzek badute munta, hots. Modu inplizitu edo esplizitu batez —Txurik Gorriren lengoaiaz egiten duen moduan— Arantxa Urretabizkaiak idazteko molde bat hautatu du kontzienteki.

5. 3. Mariak zahartzaroari begira ondutako iradokizuna da. Ele sotilen aukera egin du —Txuri narratzaileak— idazleak. Ahalik eta elerik errazen eta errealen erabiliz —edo josten—.

6. Kontakizunak tentsio puntu batez egiten du aitzina, misteriozko ehun edo adur batez iraunarazi du jostun egileak: Hiru Mariak Madrilen biltzen diren unera bitarte lehenik, eta enkontru harrez geroztik zabaltzen diren itxaropenek —eta aukerek— eusten diote tentsioari eta misterioari.

7. Literatura hainbat osagaiz ontzen da, osagaiak atontzeko moduak hamaika izaki. Gustuak gustu, 3 Mariak platerak merezi du dastatzea. Edo bestela esanda, probatzea —mustutzea— merezi duen soinekoa duzu.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak