kritiken hemeroteka

8.121 kritika

Azken kritikak

« | »

Buru ta zioak / Fito Rodriguez / Utriusque Vasconiae, 2010

Esan ta kontraesanak Ainara Maia / Gara, 2011-02-18

Gauzarik garrantzitsuenak ESAN gabe doazelako idatzi egin eta egiten dut, eta esan gabe doa artikulu hau.

Bat-batean ezin esan dena idatzi beharrean idatzi du Fitok aforismo eta gogoeta multzo hau, eta ezin esan beharra aunitz da olerkari lotsati mutu honengan, normalean ahoz esan gabe doazkidalako hitz garrantzitsuenak, eskuz idatzita utziz.

Aire herrikoi gisa, erraz eman dizkio aholkuak poetikoki Fito maisuak idazlegai betiereko honi, eta liburu osoa gorriz azpimarratzeaz gain, pentsarazi dit idazketa eta irakurketaren inguruan:

Baga. Izan al daiteke inoiz idatzi ez den maitasunezko eskutitzik? Bai, Fitok ere baietz esaten dit, izan daitekeela inoiz IDATZI ez den maitasunezko eskutitz bat, bakardadean eta isiltasunean maitearekin komunikaturik, bihotz-odolaren bitartez iristen baita adierazia, ez ahozko, ez idatzizko adierazpenak ere izan daitezkeelako.

Biga. Literatura idazketa eta irakurketa baino aunitzez gehiago delako ez da ez zientzia ez filosofia; literatura etengabeko bilaketa bat da. Eta bat-batean hitza, isiltasuna eta bakardadea puskatzen duena; hori ere bada literatura, (biz)hitza. Bakardadea eta isiltasuna baitira ezinbesteko fikzio hitz hori sortzeko, bestearen kontraesana behar dugu gure esana izateko. Ez gara geure buruaren jabe, esan eta kontraesan etenik gabeetan bilatzen gara literaturan. Nire barne-barneko guztia azalarazi arren, idatziz gero, fikzioaz ari gara, eta fikzio oro autobiografikoa da, ala? Zeren eta zer ote da egia eta zer gezurra? Bakarrik eta isilik nago munduan, eta ez da normala, gizarteak ez baitu erraz onartzen ni bezalako neska isila eta bakartia.

Higa. Egon al daiteke noizbait idatzi den maitasunezko eskutitz baten erantzunik? gizarteak ez du erraz onartzen idazlearen nahigabea, esana eta idatzia desberdinak baitira. Idazkera pentsatu eta esan aitzin badoa, eta erraz idazten badut ere beti ez dut behar bezala idazten. Pentsatu aitzin, sentitzen dut, eta horregatik niretzako bakarrik idatzi izan dut, eta besteentzat idatzi dudalarik mindu ditut lagun-minak. Norberaren ahalegin handiak denona dena ulertzeko eta maitatzeko modua da, idazketa minaren ondorengoa dela ulertzea, irakurtzea. Eta min dut nire maitasunezko eskutitzek ez dutelako erantzunik jaso sentitzean, edo agian, jaso dut isiltasunaren bitartez? Norberaren ahalegin handiak lorpena dakarrela esan dit idatziz Fitok. Gizarteak ez du erraz onartzen baliagarria ez dena.

Laga. Hitzak berez sortzen dira, baina literaturaren lana hitz horiek elkartzea omen da. Adierazteko gaitasunik ez badago, idazleak bilatu egiten du, eta horretarako besteen testuak irakurriz norberak bere buruari kasu egiten dio. Bihotzez eskerrak eman nahi dizkiot Gara egunkariaren Mugalarikooi irakurtzeko eta idazteko aukera honengatik, eta mila esker irakurleei ere bai. Ez adiorik! Poesia eta literatura jolasa dira enetzat, heldutasuna galtzen ari naiz literaturaren bide hauetan. Literatura haurtzaroko oroitzapenen ordezkoa dela esan baitit Fitok, eta gozaldi horrekin probesten segi nahi dut.

Boga. Literatura jolasa izateaz gain, diziplina ere badela kontraesan dit Fitok, eta heldutasuna galduz garatzen noa aitzina bizitzan. Gizadia garatzen duena idazketa baita, eta ahaleginak beti balio du. Etengabe hobetzen laguntzen du literaturak, eta bizhitza arruntean ez dagoena ikusten laguntzen du. Sega. Kultura ez baita natura, baina mundua ulertzen laguntzen du irakurketak, eta bihotzetik irakurtzen jakin behar da. Barka gaizki esanak edo idatziak, eta onak gogoan hartu, irakurle.

Zai. Zure eskutitzaren zain nago, esan edo idatzi nahi duzuna, badakizu, idatzita utzi arren, irakurleona baita erantzuna: Ainara Maya, Unihotel, Cejkova 21, CZ-61500 BRNO, Moravia (Txekiar Errepublika). xorinokantharia@hotmail.com. Zoi. Sorgintzan segi dezagun. Bele. Sorkuntzaren ardatzaren gainean hegan, laino guztien azpitik, sasi guztien gainetik!

Hori da literatura.

Azken kritikak

Alaska
Castillo Suarez

Irati Majuelo

Poesia bizitzeko eta sentitzeko modua da
Karmele Igartua

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pantailen garaipena
Iñigo Martinez Peña

Jon Martin-Etxebeste

Axularren gerizapean
Kepa Altonaga

Asier Urkiza

Emakume bat
Annie Ernaux

Nagore Fernandez

Atsoa
Victor Catala

Joxe Aldasoro

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Jon Martin-Etxebeste

Lur gainean, itzal azpian
Leire Milikua Larramendi

Irati Majuelo

Gu gabe ere
Itziar Ugarte Irizar

Mikel Asurmendi

Alaska
Castillo Suarez

Jon Martin-Etxebeste

Alaska
Castillo Suarez

Maddi Galdos Areta

Puskak
Irene Pujadas

Asier Urkiza

Norberak maite duena
Miren Billelabeitia

Nagore Fernandez

Beirazko kanpaia
Sylvia Plath

Hasier Rekondo

Artxiboa

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

2022(e)ko azaroa

2022(e)ko urria

2022(e)ko iraila

2022(e)ko uztaila

2022(e)ko ekaina

2022(e)ko maiatza

2022(e)ko apirila

2022(e)ko martxoa

Hedabideak