kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Eromenaren mendietan / Howard Phillips Lovecraft (Ainara Ruiz) / Alberdania-Elkar, 2010

Itotzen nauzu goxoki Leire Lopez / Berria, 2011-02-20

Harrigarria da fantasia eta beldurrezko literatura hain gutxi itzuli izana euskarara, eta ez naiz Literatura Unibertsala bildumari buruz ari —edo ez hari buruz bakarrik—. Erratuta egon naiteke, baina itzulpen gutxi izan dituzten beste arlo batzuek ez bezala —poesia, esaterako—, uste dut euskal merkatuan ontzat jo daitezkeen salmentak izan ditzaketela genero horietako liburuek. Esanguratsua da orain arte H.P. Lovecraft euskaraz irakurtzeko aukerarik eduki ez izana, XX. mendeko beldurrezko literaturaren izen handienetako bat bada ere. Haren lanetan mitologia oso bat sortzeko gai izan zen idazle estatubatuarra —Cthulhuren mitoetan izan zuen adierazpenik behinena—, eta bide berriak ireki zizkion beldurrari literaturan. Eromenaren mendietan 1931. urtean idatzi, eta 1936an argitaratu zuen aldizkari batean, hil baino urtebete lehenago.

Idazleak ez ditu bere eraginak ezkutatzen. Liburuaren hasiera-hasieratik aipatzen ditu Poe, Lord Dunsany, Nicholas Roerichen irudiak, eta abar. Kasu honetan, Poek The Narrative of Arthur Gordon Pym lanean irekita utzi zuen bideari jarraitu ziola ere esan zuen berak.

Zientzialari bat dugu hemen narratzaile. Antartikara egindako espedizio baten buru izan zen, eta, toki bererako beste espedizio bat egitekotan direnez, han bizi izandakoak kontatzen ditu, beste zientzialari batzuk hara abia ez daitezen. Berez, bidaia horren kontakizuna egina zegoen aurretiaz, eta aurreko hartan esan gabe utzitakoen gainean eraikiko du narrazioa. Antartikako lurzoruan hainbat zulatze egin eta mineral eta abarrei buruzko informazioa jasotzea zen haien helburua, baina istorioak beste bide bat hartuko du fosil bitxiren bat aurkitu eta, horren ondorioz, gizakia sortu aurreko hiri batekin topo egiten dutenean.

Espedizioaren nondik norakoak zehaztasun zientifikoz kontatuta daude hasiera-hasieratik, eta narratzailea zientziaren ikuspegitik saiatuko da ulertzen eta azaltzen zientziak onartuko ez lituzkeen aurkikuntzak. Hauxe dio narratzaileak 56. orrialdean: ?”Lau ordu eta erdiko hegaldi horretako xehetasun guztiak gogoan tinko ditut betiko, hain izan baitute garrantzi handia nire bizitzan. Horrexek eragin zidan, berrogeita hamalau urte nituela, gogoak naturaz eta natur legeez normalean izaten duen usadiozko kontzepzioak ematen dituen bake eta oreka guztiak galtzea?”. Ikusi zuena ezin da azaldu errealitatearen ikuspegi arruntaren bidez, baina, hala ere, modurik objektiboenean azaltzen saiatuko da, idazten ari den txostenaren irakurleak nekez sinetsiko duela jakinik. Ez da harritzekoa sasoi hartan enpirikotzat jotzen den errealitatea kolokan jartzen duen liburu hau argitaratu izana, zientzia bera ere errealitate enpirikoa berriro definitzen ari zela kontuan hartzen badugu. XX. mendeko subjektuek positibismotik egungo egoerara izandako prozesu oso bat defini dezake letra etzanez markatutako esaldiak.

Nabarmentzekoak dira tokien nahiz izakien deskribapen ezin zehatzagoak, eta irudi indartsuak sortzeko gaitasuna; xehetasun guztiekin ikusten du irakurleak narratzailea ikusten ari den guztia. Iradoki beharrean atea guztiz ireki eta iradokitako horren atzean zer dagoen erakustea egotzi izan zaio idazleari, baina, askotan, zailagoa da munstroa erakutsi eta liburuak funtzionatzen jarraitzea, iradokipen hutsaz baliatzea baino. Lovecraftek ez du behar ikusten ez den zerbaiten presentzia giro itogarria sortzeko, hori ere badagoen arren; nahikoa du ikusten ari denak sortzen dituen irudiekin giro hori sortzeko.

Bikaina liburua.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak