kritiken hemeroteka

8.449 kritika

« | »

Kontrarioa / Lander Garro / Susa, 2010

Nire baitan daude biak Aritz Galarraga / Deia, 2010-09-04

Oliveira. Raul. Orereta (sic) herriko morroia. Pontika auzoa bizileku, paisaia etorkin langile laua.Hogeita gutxi. Xakea afizio (ez esan, mesedez, jokoa denik), liburu saltzea behin behineko ofizio. Ametsa du buruan, idaztea baino idazle izatea. Ametsa da buruan, fotoak, kazetariak atzetik, “Nobel sarirako lehen hautagai euskalduna zara” galdezka. Bitxia da zerbait egin nahi izatea eta ez egitea, gaztigatuko diote ordea. Baldar neskatan (baliokide maskulinorik?), gauero katuarekin bueltatzen da amaren altzora, independente nahi lukeenak. Oskar du lagun, min, Oskar du xakean kontrario, egunerokoan konplize. Harekin husten ditu tabernak. Eta Jose Zarate margolaria ezagutzeak, bere emazte Gabriela, bere biloba Paula, itzulipurdikoa emango dio Oliveiraren presente traketsari. Hasiko da idazten, alegia. Edo hori irudituko zaio irakurleari. “Liburu on bat idatzi, inoiz idatzi den libururik onena”.

Honaino Kontrarioa nobelaren erraiak, nahiago baduzue, engranajea. Gero, aipagarria da: batetik, nerabe-gazte garaiaren erretratua, nola harrapatzen den urte horien nahi eta ezina, harrokeria berezkoa, besteenganako destaina, erdipurdikoak gu ez gainontzekoak direlako ustela. Azken batean, horixe baita nobelaren argazkia, batetik atera baino lehen bestean sartu beharra, ezin asmatzea zein den mundura ateratzeko jantzirik egokiena. Hogei urteen bueltan dabiltza protagonista eta pertsonaia gehienak, berde artean, formazio garaian, halakorik balego edo inoiz bukatuko balitz: Salinger, Waits, Cano, Hopper, M-ak dabiltza orriotan bueltaka, erreferentzia estetiko. Zergatik ez, iniziazio nobela bat ere badelako Kontrarioa, adituen arabera Bildungsroman bat, edo horrelako zerbait. Baina nahikoa espres, hori bai, denbora tarte aski laburrean gertatzen baitira hemengoak.

Aipagarria da: bestetik, liburuko nerabe-gazteak klase eta kondizio jakin batekoak direla, leku bat dutela munduan, nongotartasuna.Orereta (sic) esan dugu, Pontika, Beraun, Galtzaraborda. Hartu Oliveira (abizena bera,Galiziatik): Unibertsitatea utzitakoa dugu, ikasle petrala; liburu lapurreta batekin, merkatal gune batean, hasten du kontakizuna; bonboi batzuk, liburu bat oparitzea, gauza arraroak dira hemen. Gainera taberna zuloan galtzen dute haurtzaroa, gero eta zuloago, eztabaidan, ametsetan, zurrutean. Galtzaileak dira, edo ez erabat, ematen du aterako direla, ez segur aski denak. Mundu hau ez dago haientzat egina, ez horixe. Baina haiek baino ez dute aterabidea, haiengan dago, inon egotekotan, izan baino egiteko aukera. Azken batean gure kontrario behinena gure baitan baitago. Irtenbidea gure baitan dagoen bezalaxe. Eta horixe demostratzera dator Oliveira, biak gure baitan daudela. Eta interesgarria da ikustea nola Garrok uzten duen ia leku berean Oliveira kontakizuna bukatzean, pertsonaiak oro har, ez dituela salbatzen, ez erabat hondoratzen, pertsonaien esku uzten duela kasik euren geroaren gakoa.

Aipagarria da: azkenik, hori denori nola egiten den sinesgarri, nola dagoen eraikia, osatua, harilkatua, nola egiten zaigun egiantzeko eta ezagun eta gertuko kontatzen zaigun istorioa, pertsonaiak, giroa. Ondo daude pertsonaien arteko elkarrizketak, haien hausnarketak. Ondo egina dago, finean, lehen aipatzen genuen argazki orokorra, harrapatzen dituen garai, egoera, geografia, piezak beren lekuan egoki sartzen diren sentsazioa. Lander Garrok lehena du eleberri hau, eta txukuna atera zaio, gustura asko irakurtzen da. Ez zait orain bururatzen zer gehiago behar den liburu batekin gozatzeko.

Azken kritikak

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Jon Martin-Etxebeste

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Amaia Alvarez Uria

Arrabioen gerra
Karel Capek

Jon Jimenez

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Asier Urkiza

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Nagore Fernandez

Negu batez Mallorcan
George Sand

Aritz Galarraga

Trilogia
Jon Fosse

Hasier Rekondo

Ele eta hitz. Ahoz eta idatziz
Jose Angel Irigaray

Mikel Asurmendi

Ttau eta biok
Joseba Esparza Gorraiz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Epilogorik gabe
Elena Sanchez

Aitor Francos

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Asier Urkiza

Pleibak
Miren Amuriza

Nagore Fernandez

Euskaldun fededun
Pruden Gartzia

Jon Jimenez

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Ibon Egaña

Artxiboa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

Hedabideak