kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Ipuinak. Antologia bat / Iban Zaldua / Erein, 2010

Aukera aparta Iban Balerdi / Gara, 2010-08-27

Badira hogei urtetik gora idazle donostiarraren lanak argitaratzen hasi zirenetik. Geroztik hainbat liburu kaleratu ditu alor desberdinak landuz, hala nola ipuinak, eleberriak, saiakerak eta haur literatura. Halere, ipuingintza da urte hauetan guztietan gehien jorratu duena, esparru honetan euskal letren erreferenteetako bat bihurtzeraino, hainbat sari ere eskuratuz.

Ipuinak. Antologia bat azken hogei urteetako bere ipuinen hautaketa bat da. Bertan hogeita hamabost ale bildu ditu, horietatik lau gaztelaniatik lehen aldiz itzuliak. Gainera, antologia ixteko bi ale berri ere gehitu ditu, ipuingintzaren dodekalogo bat, eta atzeko azalean agertzen den azken tanta.

Autoreak berak sarrerakoan honakoa argitzen du: “Ipuinei ezarri diedan ordena ez da kronologikoa, baina ezta ausazkoa ere. […] Saltoka edo beste edozein ordenatan leitu daitezke ipuinok, beraz, nik neuk irakurri ditudan antologia gehienetan egin izan dudan bezalaxe”. Zalduak emandakoari jarraitu diot nik eta hastapeneko istorioetatik egiten du laburtasunaren eta zehaztasunaren defentsa, alegia, ipuinaren aldeko aldarria.

Hortik aurrera, eta batzuetan elkarren artean nahasten direlarik, esango nuke bizpahiru gai handiren inguruan dabilela gehienetan. Alde batetik, pertsonen arteko loturak egongo lirateke. Hemen sar daitezke familiak, jatorriak edota iraganak markatutako kontakizunak, esate baterako, Sofarena ironikoa, non ikusten baita gaztarora-edo lotzen gaituzten berezitasunak ezin ditugula aldendu. Kexatzen gara zerbaitez, baina aldi berean beharrezkoa dugu aurrera egiteko. Itzalak izenburuko ipuinean ere guztiak gaudela nolabait lotuta ikusi ahal da, eta arrazoi politiko edo ekonomikoen gainetik, giza harremanak direla lotura horien faktore nagusiak.

Beste aldetik, errealitatearen eta fikzioaren arteko eremu nahasgarrian kokatzen diren ipuinak topa ditzakegu. Aldatzen den gauza bakarra ederrean errealitatea fikzioari gailentzen zaio, eta Duvrescurena deiturikoan asmatzen dugun orok baduela bere benetako gertaera, beraz, ez dugula benetan ezer asmatzen, guk hala uste arren.

Azkenik, linealtasuna, monotonia edo egunerokotasuna dira ukitzen dituen beste kontzeptu batzuk, eta horiekin hausteko nahia edota beharra. Entropiarenan horrelakoetan haustura tarteen egokitasunaz dihardu, nahiz eta jakin gizakia ohiturei lotutakoa dela eta beharrezkoa duela linealtasun hori. Zen izenekoan, egunerokotasunean murgiltzean denboraren pertzepzioak nola egiten digun ihes kontatzen du, baita errealitatearenak ere.

Bukatze aldera, ezin aipatu gabe utzi Ipuin osoak irakurtzean sortzen den irribarrea. Antologia bat osatzeak, bizitzaren amaiera gertu dagoela pentsaraz dezake, zahartzaroarekin lotzen dugun kontzeptu bat bezala ikusten baita. Kasu honetan, ironiaz beteriko kontakizunean barre egiten dio ideia horri. Gainera, berak esana da baduela beste bi liburu sortzeko adina material. Ez da, beraz, ezeren bukaera, garaiz datorren atzera begirakoa baizik.

Oraingoz bere obra ezagutzen ez duenak bertara hurbiltzeko aukera bikaina du liburu honen bidez. Oso prezio duinean gainera, berau argitaratzeko erabilitako poltsiko-formatuari esker. Ez dago aitzakiarik.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak