kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Denbora enaren hegaletan / Karmele Igartua / Pamiela, 2009

Bizitzaren denborazko begiradak Patxi Sarriegi / Deia, 2010-03-06

Bigarren olerki liburua idatzi du dagoeneko Karmele Igartua atxabaldarrak, berrogeita hamar urterekin idatzi ere, eta bertan, nagusiki, denboraz eta gizakiaz mintzo da. Bere kezka nagusiak isurtzen ditu olerkiotan, era landuan, helduan, ongi neurtuan. Badirudi ez dela ezer soberan, adierazten dituen esan beharreko guztiak ongi taxutuak eta garatuak ditu. Horren erakusgarri, edukiaz gain formari ematen dion garrantzia, olerkiotan estetikari ematen dion leku berezia. Olerki bakoitza sentimenduz betetako unibertso pertsonala da, sinbolo eta metaforek indar berezia hartzen dute lerrootan: enarak, olatuak, izarrak, agurrak… denbora eta gizakia denen oinarria: “Badira denbora batzuk / leku bat hartzen dutenak / eta geratu egiten direnak, / denbora txikiak, denbora umilenak, denbora duinenak / geratzen direnak, / bizirik beti / denboraz betetako denboretan, / enara beltzen hegaldietan”.

Horixe aditzera ematen du Igartua olerkariak, hain juxtu, denbora guztiaren oinarria dela, harrapagaitza izanik existentziaren adierazle nagusia bera denez. Hartara, bere bizipenak dira denboraren ardatza, sentipenen oinarria, denborari lotua heriotza, bere baitako pentsaerak eta noiznahi izandako bizikizunak eta desioak; alderdi sentikorrenak isuri ditu olerkiotan, ezinbestez, enara protagonista dutela: “Denboran gelditu / eta gelditu denbora / eta gu ibili denboran / eta guk zeharkatu denbora —enara beltzak bezala— / eta guk egin denboretan denbora / denborak zahartu, ihartu, baztertu, irentsi ez gaitzan / denborak inorat ez gaitzan…”.

Hortaz, nabari zaio Igartuari idazle heldua dela, idazkeran ez ezik gaiaren garapenean ere, olerkiotan sentimenduak adierazteko eran. Sinbologiaz betetako poema anitzak dira mamitutakoak, irakurleak irudi ugari topatuko ditu olerkiotan, baio semantikoaz haragoko esanahiak: “Izarrak hain goian / xarmangarriak dira / eta xarmangarriak / ezin guztiak bezala / hain erakargarriak. / Eta hurbiltzen gatzaizkienean / izutu egiten gaituzte / suntsitu arte itsutu / Mariren distira ukitu guran, / ikaztu zitzaigun urrea- / zeren izarrak ere / —han goian— / hain goian dira gure”. Azken batean, olerkiotan irakurlearen konplizitatea bilatzen du etengabe Igartuak. Ezin uka, enararen hegaletan, poetaren denborazko begiradak emaitza betea ematen du bertan, gizakion existentziaz zer hausnartua franko bada lerro artean. Igartuak isuritako olerkiak, finean, barrura iristen den poesia da, bizipenetatik sortua, edukiz betea eta sakona. Halabeharrez, bizitzaren antzera, zantzua uzten dutenak.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak