susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Maite nuen | Mario Onaindiaz »

Musika airean / Karmele Jaio / Elkar, 2009

Iragan itxia Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2010-02-05

Literaturaren begia noranahi zabaltzen da, eta harrapatutako espazioa bere egiten du, konkistatzaile ausarta baita. Bada literatura handia, pasio arranditsuak dakartzana; eta bada literatura txikia, itxuraz bederen, sentimendu apalez ari dena. Lehenari buruzko adibideak ugariak dira eta jakinekoak. Bigarrenari buruzkoak urriagoak dira, eguneroko bizimodua jotzen baitute seguruago halakoek, egunerokotasunetik kanpo dagoen mundu liluragarria baino. Natalia Ginzburg dela esango nuke literatura klase horren adibide. Memoria eta sentimendua ekartzen ditu testuetara.

Emakumeen historia bat da Karmele Jaiok idatzi duena. Mundu itxi eta mugatua, oroitzapenek lerrokatua, erakusten digu, oroitzapenak, batzuetan aise eta besteetan nekez, dabiltzan lurralde iraganekoa. Eleberriko emakumeek uko egin diote denboran aurrera jotzeari, alegia bizitzeari, eta iraganeko mundu irudikatuan gorde dira. Hango espazio moldakaitz horretan, ez baitago iragana ongi zehazterik, bizi dira, eta ez dute irten nahi. Lehen pertsona da ahots nagusia, oroitzen duen lehen pertsona, esanez bezala “oroitzen dudan bitartean banaiz”. Eta oroitzen dena, egunerokoa izanagatik, gehiago da komikoa tragikoa baino, baina tragedia gertatzen da bizitzan barrerako tarterik uzten ez denean. Gaizki ulertu bat dago funtsean; baina gaizki ulertua ongi ulertzen ez aritzeko saioa ere bai, norberarengandik kanpo ateratzea baita besteen joera ulertzen saiatzea. Dena dela, esan behar giroak eta berari darion atmosferak altxatzen dutela eleberria eguneroko arrunkeriatik.

Azkenik, barkamena; eta hori da gutxien gustatu zaidana. Izan ere, barkamena eskatzeak, lasaigarria bada ere, ez du bestearen jokaera ulertzen laguntzen.