kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Iratzeen esporak / Igor Estankona / Susa, 2009

Lauza berriak bide zaharretan Beñat Sarasola / Berria, 2010-01-03

Igor Estankona (Artea, 1977), nire irudiko, bere belaunaldiko poeta aipagarrienen artean kokatzen da, eta orain arteko ibilbidean Tundra poema liburuarekin joa zuen goia. Harrezkero zazpi urte pasata, eta tartean sariketa baterako aurkeztutako (eta irabazitako) Ehiza eta nekea-ren ostean, liburu berria atera du, eta, horrenbestez, urteko gertaldi poetiko garrantzitsuenetakoa gauzatu.

Estankonaren poesia moldea oinarrian aski lirikoa da; amodiozkoak dira poema ugari, eta bigarren pertsonan edo zu bati idatzitakoak. Poesia mota honen ezaugarriak izan ohi dira bat-batekotasuna eta berehalakotasuna, baina hain zuzen ere horretatik aldentzen da Estankona, idazkera aski pertsonal eta berezia sortuz. Helduleku gutxi uzten dizkio irakurleari poema zehazki interpretatzeko, eta gehiago sortzen du halako giro poetiko lauso samar bat. Cesar Vallejo-k Trilce liburuan egin zuen legez, badirudi erreferentzia pertsonaletatik abiatzen dela sarritan, baina irakurleari erreferentziok ezkutatzen zaizkionez ezinezkoa suertatzen da berehalakoan poema hitzez hitz eta arazki jarraitzea. Estankonaren balizko kriptikotasunak, hala, ez du zerikusirik hizkuntzaren erabilera aldrebesarekin edo baliabide abangoardistekin. Unibertso pertsonal horren agerpen eta desagerpenean, adierazte eta ezkutatzean, datza haren poesiaren konplexutasuna. Gainera, azpimarratzekoa da lerro bakoitza ondo lantzeko eta irudi poetiko ederrak sortzeko beti erakutsi izan duen abilezia, liburu berrian ere falta ez dena: “Arbola altuek azken izarrak eman dituzte”.

Ezaugarri horiek bere ibilbide orokorrari badagozkio ere, Iratzeen esporak berritasunak dakartza. Narratibotasun markatuagoa dute poemek, eta horietako zenbaitek espazio edo gertakari bat —eta haren garapena— deskribatzen dute. Horrekin loturik, erreferentzia konkretuak azaltzen dira maiz, aurreko liburuetan nekez topatzen ahal zirenak, eta poema ulertzea errazagoa delako ilusioa eragiten dute. Esan beharra dago, ostera, aipamen horiek azaltzen direnetan ere, idazlearen bereizgarri den esanahi lausotasun hori mantentzen dela (Ahotsa galdu zuten mendian, esaterako) sarri askotan.

Liburuan molde askotako poemak aurkituko ditu irakurleak. Aurreko poemategietan lasai asko egon zitezkeen aleetatik (Basa ahatea, Madamoiselle) Tortura Espainiako erreinuan bezalako poema bereziraino. Hori guztia poetaren bide berriak jorratzeko borondatearekin lot daiteke seguruenik, eta azken emaitzari, arestian esan bezala, aberastasuna eta konplexutasuna atxikitzen dio. Niri bereziki atentzioa eman didate poema-uholde gisa idatziak daudenak (Azulak gauean eta Giharren bitseraino, bi aipatzearren). Puntuazio gutxirekin, errepikapenak baliatuz eta energia biziz osatzen dira poema hauek, eta liburuak eskaintzen dituen berritasunen artean hauxe iruditzen zait azpimarragarriena. Ahots goran irakurrita joko handia ematen duten aleak dira, halaber, eta Estankonak errezitaldiak egin izan dituela kontuan izanik, ikusi beharko da poema berri hauekin ere halakoak antolatzeko intentziorik duen, hala izanez gero agendan apuntatu beharko dute-eta poesia zaleek.

Poetaren barne emaria gorde eta aldi berean eraldatzen duen liburua dugu honako hau, beraz. Lehenagotik ezagun zitzaiguna hemen ere antzemango dugu. Poema hauek Igor Estankonak idatziak direla ohartzeko ez dira ale asko irakurri behar. Era berean, ordea, liburuari aire freskoa sumatzen zaio, energia berri bat, azken emaitza aberasteaz gain etorkizunerako bide berriak iradokitzen dituena.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak