kritiken hemeroteka

8.531 kritika

« | »

Iragaitzaz / Pello Lizarralde / Erein, 2008

Iragaitzaz Beñat Sarasola / Beterriko Liburua, 2008-10

Gustave Flaubertek inoiz aitortu zuen bere ametsa ezerezari buruzko liburu bat idaztea zela, kanpoko inongo laguntzarik gabea, subjektu ikusezin bat gordetzen zuena bere baitan. Iragaitzaz — Ilunbistan liburua irakurri bitartean aipu horrekin akordatu eta pentsatu dut akaso Pello Lizarraldek ere zita bat izango duela Flaubertekin.

Lizarralderen aurreko nobela eta ipuin liburuen ildotik, honakoa ere ez da liburu samurra, gutxi du ikusteko literatura denbora-pasa gisa ulertzen duten lanekin. Gehiago da apustu estilistiko muturrekoa, irakurlea esperientzia narratibo berezi eta zorrotz batera eramango duena. Flaubertek nahiko lukeen gisara, liburua ez da oinarritzen inolako trama korapilatsu edo gertakizun ikusgarrietan. Kamioi baten pean azaltzen den kamioizalearen gorpua eta Martinek (Lasterrek) hildakoaren kamioia itzultzeko burutzen duen bidaia; ez hiltzailerik, ez detektiberik, ez traiziorik, ez misteriorik, ez sorpresarik, ez eztandarik. Kamioizaleen bakardadea eta denboraren igarotzea, ez besterik. Liburua erronka narratibo berezi horretan sostengatzen da, ezerezean zintzilik, estilo eta idazkera berari esker. Eta arraroa badirudi ere, hala ere, ez dago manierismorik, ez dago apaingarririk, ez eta lirismo merkerik. Zirujau baten zehaztasun eta hoztasunaz idazten du Lizarraldek, ez darabil soberako hitzik, erretorikarik.

Narraziogintzan, kritika anglosaxoiak kontatu (tell) eta erakutsiren (show) artean bereizten du. Hala, badira nobelak gauzak kontatu egiten dituztenak, eta beste nobela batzuek ordea, gauzak erakutsi, azaldu egiten dituzte. Bigarren narraziogintza honetako maisutzat hartzen dira XX. mendeko narratzaile estatubatuar garrantzitsuenetako batzuk (Ernest Hemingway, John Steinbeck, Raymond Chandler etab.). Bada, inon kokatzekotan, ildo honetan kokatu daiteke Iragaitzaz hau, erakutsi egiten duen narratzeko moduan, alegia. Eta ez nolanahi gainera, izan ere, esango nuke Lizarralderena narraziogintza mota honetako saiakera muturrekoa dela, eta honenbestez, adibide paradigmatikotzat har daitekeela. Euskal literaturan idazle estatubatuar hauen (eta Raymond Carver, noski) zale andana omen dago, baina iruditzen zait inork ez dituela menderatzen teknika eta tradizio hauek Lizarraldek adina.

Honetaz guztiaz ohartzeko adibide bakar bat jartzea aski dela iruditzen zait. Liburu honen irakurleren bati inoiz La Nava herrixkako kaleetatik ibiltzea suertatzen bazaio, ziur naiz “ni hemen izana nago” esango duela bere baitarako.

Azken kritikak

Turismo hutsala
Fito Rodriguez

Asel Luzarraga

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pleibak
Miren Amuriza

Mikel Asurmendi

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

Hedabideak