kritiken hemeroteka

8.485 kritika

« | »

Dendako leihotik / David Tijero / Kutxa Fundazioa, 2001

Leihoa eta denbora Jon Kortazar / Bilbao, 2002-03

2001. urteko Irun Saria irabazi ondoen eman zaigu ezagutzera David P. Tijeroren lana: Dendako leihotik du izenburua poemategiak, eta Bilboko gazte honen lehen lana ez bada ere, liburu kolektiboetatik kanpo ateratzen duen lehengoetarikoa da, ipuin eta poesia lehiaketetan arituta gero.

Ez da asko poeta gazte eta berri honi buruz dakiguna: 1974. urtean jaioa, Fisika karrera egiten dihardu, eta poesiara “ingurukoak eragiten diona deskribatzeko” asmotan hurbildu da.

Inguruaren indarrak ematen dio poesiari sorrera eta deskribapena nagusitzen dela esan dezakegu. Lehen poematik bertatik Tijeroren lanak pilaketa maite du, zehatza da begirada osatzen, detaileez osaturiko errealitatea agertzen du bere poesian: “Orratzak badoaz erlojuan/ kanpai hotsak dorrean/ orriak banan-banan egutegian/ ideiak azkar dabiltza buruan…”.

Errealitateari baina, esanahia sinbolikoa ematen dio maiz, poemaren azken aldean, hasieran erein dituen ideia solteak bilduz eta batasun hari bati lotuz. Barneko mamuak uxatzeko asmoz idazten duela ere adierazi du idazleak noizbait. Garbi daude zeintzuk diren mamu horiek: denboraren igaroarekin lotzen dira asko, baina barne mundua agertzeko orduan kanpo mundua du beti begien aurrean Tijerok. Tonu eta gai aldetik poesia ezaguna egiten duela adierazi beharko litzateke. Berea existentzialismoaren ondoan agertzen den poesia da, eta zenbait gai aspaldi aipatu izan dira euskal poesian, hala nola: ezagutzen ez den maitearena, eta beste isla batzuk, egunerokotasunaren gristasuna eta horretatik ihes egiteko gogoa ere 70. hamarkadako poetek ere landu zituzten gaiak dira.

Pena handia da edizio aldetik poemak hobeto bananduta ez egotea, bada betarik edizio hoberik egiteko, baina dagoenaren aurrean esan beharko genuke badagoela hari tematikoa poema desberdinak biltzen eta lotzen. Poemategiaren sei zatiek (“Denbora ihesi doa”, “Bizitza kaiolatuak”, “Bidaiak”, “Dendako leihotik…”, “Maitaleak” eta “Ihesaldiak”) bizitza triste bati buruz, bizi beharraren aurrean hartzen den joera etsituaz hitz egiten digute: “Hire ariman etsipena duk/ porrotaren lekuko isila/ jakin beharko hekien/ ausardia nahi ez duenarentzat/ debekatuta dagoela bidaia”

Poesiaren barnean joera narratiboa garbia agertzen da, eta noizbehinka egunerokotasunaren hiztegiak topo egiten du naturaren sentsazioaz sortu denarekin. Agian, sinbologia ezaguna bada ere, bilketa horretatik, hain zuzen ere eguneroko detaileen ikuspegi objektiboa eta barne prozesuaren arteko bilketatik, etor dakioke poemategi honi agertzen duen berritasuna. Esistentziaren zentzuaren bila omen dabil poeta, eta esentzia horren bilaketaren abiapuntua beti da kanpoko begirada. Horretan da aipagarria poemategia, begiaren zolian.

Azken kritikak

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Simulakro bat
Leire Ugadi

Mikel Asurmendi

Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Asier Urkiza

31 ipuin
Anton Txekhov

Aritz Galarraga

Odolaren matxinadak
Miren Guilló

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi

Joxe Aldasoro

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Mikel Asurmendi

Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

Hedabideak