susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Zendutakoak berbetan | Anekdota-bilduma »

Aulki-jokoa / Uxue Alberdi / Elkar, 2009

Hitzak eta gizakiak Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2009-06-05

Jaio orduko zahartu egiten dira gauza gehienak. Ez denak, noski. Badira zaharrean ere gazte ageri direnak, garaian garaikoari erantzuten ahalegindu dirèlako. Eternoa izateko modu bakarra da hori; eta eternitatea, aspaldi honetan, artistaren esku dago gehienbat. Baina artistak ere, batzuetan, uko egiten dio eternitateari, eta gazte izanik ere, zaharra dela ematen du. Idazle baten kasuan, zahardadearen ajea ez dakar gaiak berarekin. Eleberri honetan gerra zibilaz hitz egiten dute pertsonaiek, berak markatu dituelako guztiak; baina ez nuke esango gerra zibilaz denik, ez soilik gerra zibilaz. Gerraren ondorengo zauriak erakusten dira, bere gordinean. Baina eleberrian, aipatutakoarekin batera, bizitzeko ahalegina nolakoa den azaltzen da, heriotzaren aurkako lehia nola daramaten gerratik bizirik atera ziren gizakiek, oroimen pusketatik nola eraikitzen duten oroimen osatu samarra. Ez dago denbora bakarra, eta narratzailea ere ez dago bakarrik. Ez dago bizitza bakarra, bizitza asko baizik. Bakarra heriotza da. Historia handia eta historia txikiak nahasten dira. Eleberriaren antolamendu hori interesgarria da, alde askotariko ikuspegia hedatzen baitu. Idazkera, nabarmenegia da eta zaharra ere bai, neurri batez. Ez soilik narratzaileetako bat emakume adinekoa delako. Hartutako eredua bera da zaharra, baina ez zatarra. Iritzi zabaldua da iraganeko euskara hobea eta ederragoa izan zela gaurkoa baino.

Ez nago ados; ez erabat ados behintzat. Iritzi horrek modernitateak dakarrenarekiko izua ezkutatzen du. Hitzek ez dute hil nahi; eta berritu egiten dira edo berritu nahi dute etengabe. Hitzak izan daitezke eternoak.