kritiken hemeroteka

8.530 kritika

« | »

Mozorroa ispiluan / Manu Lopez Gaseni / Erein, 2008

Literatura meta Mikel Ayerbe / Berria, 2009-02-15

Demagun hau literatur kritika iruzkin bat dela eta berau sinatzen duenak “demagun hau literatur kritika iruzkin bat dela” idazten duela aurreneko esaldian, kritikaren barruan kritika bera hizpide hartuz. Aldeak alde, antzera defini daiteke metaliteraturaren edo metafikzioaren kontzeptua ere: literaturaren baitan, literatura bera hizpide duen literatura. Eta hain zuzen, Manu Lopez Gaseniren Mozorroa ispiluan. Ibilbide bat metafikzioaren historian zehar saiakerak (2007ko Becerro de Bengoa saiakera sariaren irabazleak) metaliteratura terminoaren barruan murgildu eta fenomeno horren inguruan gogoeta egitea du helburu.

Balizko anekdota batetik abiatzen da liburuaren ernamuina: lau lagun bazkalondo batean literaturaz hitz egiten hasten dira, eta, elkarrizketak aurrera egin ahala, metaliteraturaz hitz egiten amaitzen dute. Hizlarien artean joera metaliterarioen aurkaria eta babeslea eztabaidatzen hasiko dira. Etxera bidean, eztabaidarekin gustura gelditu ez eta hirugarren lagunak, egilearen alter egoak, metafikzioaren inguruko lan bat egitea erabakitzen du.

Liburuaren egiturari dagokionez, ildo nahiko akademikoa jarraitzen duela aipatu behar, baita idazkerari dagokionez ere, aipu eta bestelako erreferente ugariz baliatuz. Lehenik eta behin, metaliteratura terminoaren definizioa —“literatura era batera edo bestera gaitzat darabilen literatura da metaliteratura”— eta literatur teoria eta kritikaren barruan aipatu kontzeptuaren inguruan eginiko teorizazioaren bilketa lana dator (Kristeva, Genette, Camarero…). Jarraian metafikzio moten sailkapen metodologiko landua eskaintzen da. Eta, azkenik, literaturaren historian zehar bil daitezkeen metafizkioaren lekukotasunen azterketa, garai historikoen arabera bost ataletan banatuta, eta azken atala euskal literaturako lanei eskainita. Lekukotasun horiek direla eta, liburuaren azpitituluan zehazten den “ibilbide bat” hitzak azpimarratu behar dira, metaliteraturaren arloko klasikoekin batera idazlearen irakurketa markatu duten liburuen azterketa egiten baita, eta Lopez Gasenik behin eta berriro zehazten duen bezala, ispiluaren atzeko bidaia hau “ibilbide erabat subjektiboa da, neurea”.

Saiakeraren egitura zurrun horri kontrapisua egiteko, ordea, idazleak hasierako lau lagunen anekdotaren hariari tira egin, eta kapituluen artean lagunek irakurtzen ari garen metafikzioaren lanaren gainean egiten dituzten iruzkinak txertatzen ditu. Nolabait, zirkulua ireki eta metaliteraturaren gaineko lan metaliterario bat sortuz. Egia esan, joko oso interesgarria eta dibertigarria iruditu zait horrelako liburu baterako. Baina aitortu behar dut zenbait iruzkinek kirrinka egin didatela, bereziki beste lagunek lagunaren lana sutsuki goraipatzen dutenean (nahiz eta jarraian lagunaren lana kritikatu): “egin nahi duzun lanerako fundamentazio zuzena egin duzula uste dut”; “oso eskertzekoa iruditu zait euskal adibideak ematea egindako sailkapenaren lagungarri” eta abar. Dena den, autoironia ere egon daiteke aipu metaliterario horien atzean, baina jakina denez, ironia eta are gehiago autoironia, eremu labainkorrak izaten dira sarritan irakurleontzat.

Bestalde, liburuan Lopez Gasenik ibilbide propio bat eskaintzen duen neurrian, kontua apur bat okertu daiteke egilea irakurle bakoitzaren ibilbidetik zenbat urruntzen den ikustean. Nire kasuan, honako hauen falta sumatu dut, adibidez, egilearen beraren gaiarekiko ekarpen edota gogoeta propio gehiago, edota, azkenaldian hain boladan dauden metafikzioaren eta autofikzioaren arteko harreman korapilatsuen azterketa bat. Eta, hala ere, ez dut zalantzarik saiakera honek metaliteratura gaiaren gainean irakurketa atsegin bat eskaintzen duela.

Azken kritikak

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pleibak
Miren Amuriza

Mikel Asurmendi

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Artxiboa

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

Hedabideak