« Balak hitzak balira | V nobela »
Gau ilunekoak / Joseba Sarrionandia / Elkar, 2008
Alegoria abstraktua Javier Rojo / El Correo, 2008-12-06
Gauden egoeran egonda, uste dut begi-bistakoa dela ezin dela Joseba Sarrionandia idazleaz ezertxo ere esan idazle honek euskal irakurle batzuentzat adierazten duena kontuan hartu gabe. Berdin da idazle honek zer idazten duen, euskaldun batzuek bere idazlanak eskuratuko dituzte, berak idatzi dituelako eta haientzat idazlea mito bihurtu delako. Gero, beste idazlanak irakurriak diren ala ez, beste kontu bat da. Eta egia da Sarrionandiak idazlan interesgarriak plazaratu dituela (Narrazioak hura funtsezkoa izan da euskal literaturaren bilakaeran). Baina halako idazlanen ondoan bestelako obrak ere kaleratzen ditu, egile honen izena eramango ez balute interes berezirik izango ez luketenak. Hala ere, idazlanak bigarren mailakotzat-edo hartu badaitezke ere, arrakasta eta miresmena (salmenten arrakasta eta hark adierazten dutenarekin bat egiten dutenen miresmena) ziurtatuta dauzka.
Oraingoan, narrazio labur bat eman du argitara, Gau ilunekoak izenekoa, Maite Gurrutxagak egindako marrazkiz hornituta datorrena. Argumentuaren abiapuntua hauxe da: Baionan atzerritartzat hartzen duten pertsonaia bat agertzen da eta planeta urrun batetik datorrela kontatzen du. Egoera hori pixka bat egokituta, hauxe edukiko genuke: tren geltoki batean gizaki berezi bat agertzen da; planeta urrun batetik datorrela dio, baina denek zorotzat hartzen dute eta zoroetxe batean sartzen dute. Azken egoera hori K-Pax filmaren abiapuntua baino ez da. Film horretan ez bezala, Sarrionandiaren liburuan alegoria abstraktuaren bideetatik bideratzen da argumentua. Izaki horrek (“izarkumea”, testuaren arabera) kontatzen du nola bere munduan ilunpetan bizi ziren, izarren argia noizbait helduko zitzaien itxaropenarekin. Egun batean, gazte batzuk nekatu ziren hainbeste itxaroten eta izarren argiaren bila joatea erabaki zuten. Ipuin honetan agertzen diren osagai gehienak abstraktuak dira, eta bitariko kontrajarpenetan antolatuta daude (argia/iluna; gazteak/zaharrak; aldatu/ez aldatu; jakin/ez jakin). Argumentuan, bestalde, inkoherentzia handia ikus dezakegu denboraren tratamenduan. Istorioa, beraz, interpretatu behar da, bertako osagaiak mundu konkretu batera itzuliz.
Pretentsio handiegiz beteriko idazlana iruditu zait liburu hau, argumentuaren aldetik eskas xamarra, irakurtzean sentsazio berezi hau utzi didana: euskal literaturaren historian, hogeita hamar urte atzera egiten nuela.
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez
Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz
Paloma Rodriguez-Miñambres
Simulakro bat
Leire Ugadi
Mikel Asurmendi
Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña
Mikel Asurmendi
Haize beltza
Amaiur Epher
Asier Urkiza
31 ipuin
Anton Txekhov
Aritz Galarraga
Odolaren matxinadak
Miren Guilló
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi
Joxe Aldasoro
Zero
Aitor Zuberogoitia
Amaia Alvarez Uria
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Aiora Sampedro
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Mikel Asurmendi