« Balak hitzak balira | V nobela »
Gau ilunekoak / Joseba Sarrionandia / Elkar, 2008
Alegoria abstraktua Javier Rojo / El Correo, 2008-12-06
Gauden egoeran egonda, uste dut begi-bistakoa dela ezin dela Joseba Sarrionandia idazleaz ezertxo ere esan idazle honek euskal irakurle batzuentzat adierazten duena kontuan hartu gabe. Berdin da idazle honek zer idazten duen, euskaldun batzuek bere idazlanak eskuratuko dituzte, berak idatzi dituelako eta haientzat idazlea mito bihurtu delako. Gero, beste idazlanak irakurriak diren ala ez, beste kontu bat da. Eta egia da Sarrionandiak idazlan interesgarriak plazaratu dituela (Narrazioak hura funtsezkoa izan da euskal literaturaren bilakaeran). Baina halako idazlanen ondoan bestelako obrak ere kaleratzen ditu, egile honen izena eramango ez balute interes berezirik izango ez luketenak. Hala ere, idazlanak bigarren mailakotzat-edo hartu badaitezke ere, arrakasta eta miresmena (salmenten arrakasta eta hark adierazten dutenarekin bat egiten dutenen miresmena) ziurtatuta dauzka.
Oraingoan, narrazio labur bat eman du argitara, Gau ilunekoak izenekoa, Maite Gurrutxagak egindako marrazkiz hornituta datorrena. Argumentuaren abiapuntua hauxe da: Baionan atzerritartzat hartzen duten pertsonaia bat agertzen da eta planeta urrun batetik datorrela kontatzen du. Egoera hori pixka bat egokituta, hauxe edukiko genuke: tren geltoki batean gizaki berezi bat agertzen da; planeta urrun batetik datorrela dio, baina denek zorotzat hartzen dute eta zoroetxe batean sartzen dute. Azken egoera hori K-Pax filmaren abiapuntua baino ez da. Film horretan ez bezala, Sarrionandiaren liburuan alegoria abstraktuaren bideetatik bideratzen da argumentua. Izaki horrek (“izarkumea”, testuaren arabera) kontatzen du nola bere munduan ilunpetan bizi ziren, izarren argia noizbait helduko zitzaien itxaropenarekin. Egun batean, gazte batzuk nekatu ziren hainbeste itxaroten eta izarren argiaren bila joatea erabaki zuten. Ipuin honetan agertzen diren osagai gehienak abstraktuak dira, eta bitariko kontrajarpenetan antolatuta daude (argia/iluna; gazteak/zaharrak; aldatu/ez aldatu; jakin/ez jakin). Argumentuan, bestalde, inkoherentzia handia ikus dezakegu denboraren tratamenduan. Istorioa, beraz, interpretatu behar da, bertako osagaiak mundu konkretu batera itzuliz.
Pretentsio handiegiz beteriko idazlana iruditu zait liburu hau, argumentuaren aldetik eskas xamarra, irakurtzean sentsazio berezi hau utzi didana: euskal literaturaren historian, hogeita hamar urte atzera egiten nuela.
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Irati Majuelo
Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust
Aritz Galarraga
Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo
Aiora Sampedro
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Mikel Asurmendi
Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lurrez estali
Ximun Fuchs
Jon Jimenez
Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo
Mikel Asurmendi
Poesia guztia
Safo
Mikel Asurmendi
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Jon Jimenez
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo