kritiken hemeroteka

8.553 kritika

« | »

Ilegorriaren emaztea / Bill S. Ballinger (Xabier Olarra) / Igela, 2007

Ez dago ilusio faltsurik Ander Arana / Diario de Noticias, 2008-04-20

Zoritxarrak errudun bihurtutako bikotea ihesi, polizia haien atzetik, eta gu, irakurleok, arnasestuka, ihesi doazen Hugh Rohan ilegorriarekin eta haren emazte Mercyrekin ihesi, baina baita poliziarekin ere, gaizkileak harrapatu nahian. Hori da, hain zuzen ere, Ilegorriaren emaztea irakurtzean gelditu zaigun irudipena, seguruena hori delako egileak irakurlearengan sortu nahi duen sentsazioa, gu ere harrapatuta sentitzea eta pertsonaiekin, bai iheslariekin bai jazarlearekin, identifikatzea. Eta identifikazio hori ez da bakarrik gu eta pertsonaien artean gertatzen, jazarlea bera ere heltzen baita iheslariarekin identifikatzera: “Nire bizitza, nire pentsamenduak, hainbesteraino katramilatu ziren ilegorriarenekin, non ezin bainuen pentsatu hartaz hiltzaile harrapatu beharreko bat bailitzan soilik. Banekien haren pistola eta nirea alde batera utzita, haren ile gorriak eta nire ile beltzak alde batera utzita, anaiak ginela”. Bien arteko identifikazio hori lortzeko, Ballingerrek bihozkadak baliatzen ditu; izan ere, poliziak, hasieran, Turner jaunaren emaztea baino ez du bilatzen, ilegorria ustez gerran hil zelako; eta, bihozkadengatik ez balitz, ilegorriak ezingo luke jakin polizia atzetik dabilkiola: “Bihozkada bat dut. Jazarpena hasi dela esaten didan ahots bat bezala izan da”. Amaiera, jakina, tragikoa izango da. Hori hasiera-hasieratik susmatzen du irakurleak, ia dena gertatzen baita aldez aurretik imajina dezakegunari jarraikiz, baina, nola ez, Ballingerrek ezusteko bat baino gehiago gordetzen digu amaierarako.

Xavier Coma adituak dio nobela hau dela Ballingerren (1912-1980) maisulana. Beharbada hala izango da, nahiz eta irakurle arruntarentzat ezagunagoak izan hark egindako bestelako lan batzuk, batez ere telebistarako-eta egindakoak: Ironside, Bonanza… Nobela beltza maite duen irakurleari orobat egingo zaio ezaguna gaur txoko honetara ekarri dugun egilearen Kez egindako erretratua (1950), aztergai dugun Ilegorriaren emaztearekin antz handia duena, batez ere egitura aldetik, Ballingerrek bietan erabiltzen baitu teknika bera.

Bi eleberri horiek euskaraz irakurri ahal izatea Igela argitaletxeari zor diogu. Lehena Joxemari Iturraldek itzuli zuen 1992an, eta bigarrena Xabier Olarrak 2007an, eleberria argitaratu eta berrogeita hamar urtera hain justu. Egunen batean aitortu beharko zaio Iruñeko argitaletxeari musu-truk egin duen lan itzela, eta bereziki Xabier Olarrari, inork gutxik egin baitu horrenbeste lan, kantitatearen nahiz kalitatearen aldetik, gurera ekartzeko bestela arrotza izango litzaigukeen literatura. 2006an Itzulpengintzako Euskadi Saria irabazi zuen Xabierrek, Raymond Queneauren Estilo ariketak liburuari esker, eta 2001eko sarietan ere aipamen berezia jaso zuen. Azkar esaten da, baina hogei liburu baino gehiago itzuli ditu dagoeneko, eta askoz gehiago zuzendu eta argitaratu.

Bidenabar esanda, Iturralderen itzulpenetik Olarrarenera igarotako urteetan euskal itzulpengintzak eta, oro har, euskararen normalizazioak berak egin duten aurrerabideaz jabetzeko aukera aparta ematen dute Ballingerren bi liburu horiek. Pena bakarra da, penarik izatekotan, irristatu diren akats apurrak ekiditeko kontu pittin bat gehiago jarri ez izana.

Azken kritikak

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Irati Majuelo

Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust

Aritz Galarraga

Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo

Aiora Sampedro

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Mikel Asurmendi

Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lurrez estali
Ximun Fuchs

Jon Jimenez

Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo

Mikel Asurmendi

Poesia guztia
Safo

Mikel Asurmendi

Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre

Jon Jimenez

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Artxiboa

2025(e)ko iraila

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

Hedabideak