kritiken hemeroteka

8.475 kritika

« | »

Jainkoa harrapatzeko tranpa / Jon Gerediaga / Pamiela, 2007

Pentsakizun poesia Jon Kortazar / El País, 2008-02-18

Liburuaren lehen aipuan Hölderlin jartzen zuela ikusirik, pentsatu nuen idazleak Rilke aipatuz bukatu behar zuela. Eta horrela izan zen. Lehen aipuaren lehen hitzak. “Kontent nago” dira, eta azpian sinadura: Hölderlin. Azken aldeko aipuak, ordea, Rilkeren izena darama sinadura gisa: “Kantua izate da. Erreza da jainkoarentzat / Baina gu, noiz gara?”.

Horrela hasi eta horrela bukatu du bere liburua, Jainkoa harrapatzeko tranpa, Jon Gerediagak (Bilbo, 1975), eta esan dezadan aspaldiko hilabeteetan irakurri dudan poema libururik umatuena iruditu zaidala. Antzerkigintzan urteak eman ondoren, filosofia irakasle eta poesia idazle bihurtu zaigu egilea, eta Fitola balba, karpiku tui (2004) liburuaren ostekoa dugu hau.

Hausnarketa poesia iruditu zait. Eta bere espresio poetikoak bilatzen ditu. Gaur egun gure artean diren poesia bideetan bide originala agertzea ez dago egunerokotasunetik hurbil, bide propioaren bila arituko balitz bezala. Hölderlinen bidea bide nagusia da, eta pentsakizunak sentsibilitateari laguntzen dio. Gerediagaren espresio-munduak alegoria besarkatu nahi du, baina tresna berriekin. Neoklasizismoa badago espresio moldean, baina aipua da eta gaurkotua dago. Gaurko galdera nagusiei heldu nahi die. Eta galdera nagusiak hor diraute: Beste kantu bat Auschwitz dela ere: “Kantu eske zirauen munduaren bihotzak” (15). Ekaitz: “Hil zara eta filosofiako irakasleok / ez dakigu azaltzen heriotza zer den / ezta heriotza zergatik gertatzen den” (45). Eta liburua irakurtzen nuen bezperan Kertezs idazle handiak esaten zuen, hala irakurri (hala iraqkurri?) nion behintzat: “Auschwitzen ostean bizi beharra dago”. Liburua bizitzaren alde jarritakoa da, horregatik deigarri zait kointzidentzia.

Anfora zen Atxagaren poesian ikurra. Aldiak aldatzen ari dira eta anfora hitza erabili ondoren Gerediagak hauxe idazten du: “Zenbat anfora, tenplu, argizari / zenbat hiztegi berriztu dugun” (54). Hiztegi berri bat eskaintzeko asmoz idatzitako liburu aberatsa hau.

Azken kritikak

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Mikel Asurmendi

Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez

Jon Jimenez

Antropozenoren nostalgia
Patxi Iturregi

Asier Urkiza

Barrengaizto
Beatrice Salvioni

Nagore Fernandez

Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lautadako mamua
Xabier Montoia

Aiora Sampedro

Berbelitzen hiztegia
Anjel Lertxundi

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Jon Jimenez

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Asier Urkiza

Girgileria
Juana Dolores

Nagore Fernandez

Berlin Alerxanderplatz
Alfred Döblin

Aritz Galarraga

Teatro-lanak
Rosvita

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

Hedabideak