kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Jainkoa harrapatzeko tranpa / Jon Gerediaga / Pamiela, 2007

Bizitzaren aurrean Javier Rojo / El Correo, 2008-02-09

Borgesek ipuin gogoangarri batean kontatzen zuen zer gerta zekiokeen gizakiari hilezkortasunaren ahalmena bereganatuko balu. Balizko egoera horretan, ondorio bitxia aurkezten zuen idazle argentinarrak: gizatasunaren ezaugarriak galtzea; alegia, gauzak egiteko denbora mugatua dugula jakiteak ematen baitie balioa gauzei, eta horren arabera bihurtzen gara gizaki. Hilezkortasuna zigorra baino ez litzateke izango, beraz. Honelako planteamendu baten zordun iruditu zait Jon Gerediagaren poema liburu hau, “Jainkoa harrapatzeko tranpa” izenburua duena.

Idazleak naturalezara biltzen du begirada, eta naturalezaren mugimenduan aurkitzen du bizitzaren klabea. Liburuaren egiturak berak ere horren araberako antolamendua erakusten du. Hiru atal ditu: “Udaberria. Uda”, lehenengoa; “Udazkena. Negua”, bigarrena; eta azkena, berriro ere “Udaberria. Uda”. Izan ere, gizakiaren bizitza naturalezaren erritmoaren arabera mugitzen da eta erritmo hori onartzean aurkitu daiteke kontsolamendu bakarra, horrek egiten baikaitu gizaki. Poesia hauek, beraz, ideia abstraktuak islatzeko asmoz jaio dira, ideia horiek era arrazionalean aurkeztea ezinezkoa delarik, poesia bera naturalezaren arnasa izango balitz bezala. “Nik ez nai eguna biurtzerik gau” idatzi zuen Lizardik. Baina Jon Gerediagak erakutsi nahi du eguna nahitaez gau bihurtu behar dela gizakia gizaki izan dadin, bizitzaren esperientzia erabatekoa izan dezan. Jainkorik gabeko mistizismoan murgiltzen da idazlea (izenburuan aipatzen den jainkoa baliabide erretorikoa da), jainkoaren ordez naturalezaren izpiritu zehaztu gabea dagoelarik. Bestalde, Gerediagaren poema hauek erreferentziaz beterik agertzen zaizkio irakurleari eta batzuetan erreferentzia horiek partikularregiak edota ilunegiak dirudite, irakurleak ziurtasunez haiei eutsi ahal izateko. Erreferentzia hauetako batzuk klasiko edota mitologikoak dira. Irakurlearen ikuspuntutik, irudien formapean gauzatutako inpresioek osatzen dituzte poemak. Edonola ere, naturaleza behin eta betiko metaforatzat erabiltzea poesiari poetikotasuna emateko baliabide ohikoegia da liburuak sorpresa edo zirrara berezia eragiteko, euskal poesia askotan ibili den bideetatik abiatzen baitira horrelako poemak. Idazleak, bitartean, heriotzak sor lezakeen etsipenari aurre eginez, heriotza bera bere baitan hartzen duen bizitzaren esperientzia osoa aldarrikatzen du.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak