kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Zeruak eta ifrentzuak / Jon Arano / Elkar, 2007

Sinismenen amaiera Javier Rojo / El Correo, 2007-11-03

Jon Aranok bere ibilbidea egin du euskal literaturan, eta badaki oso ondo non kokatu behar duen bere burua langintza honetan. “Zeruak eta ifrentzuak” izeneko poema liburu hau batzuei gustatu egingo zaie, beste batzuei ez; baina, modak moda, idazleak egin nahi izan duenaren ondorio da. Izan ere, Jon Aranok bere poema liburu hau egiterakoan, heterodoxiaren ildoan kokatzen du bere burua, behin baino gehiagotan euskal literaturaren barruan emaitza interesgarrienak eskaini dituen ildoan, alegia. Kasu honetan, heterodoxia ideologikoa ez ezik estetikoa ere erakusten digu bere poemetan. Hasteko, bere planteamendu ideologikoan ikus dezakegu ukazioaren jarrera hartzen duela beretzat. Jainkoak sinisten ez dituen subjektu poetikoa aurkezten zaigu, baina sinismen hori galdu duen subjektuak ez ditu beste jainko batzuk jartzen haien ordez. Horren ordez, gehienez ere, mitomano baten idolo txikiak —eta ironikoak— baino ez dira aurkezten poema hauetan. Sinismenak galdu dituen subjektuak ukazioan oinarritutako antisinismenak dauzka euskarri moduan. Edonola ere, batzuetan, sinismenaren nostalgia moduko bat nabaritzen zaio idazlearen maskara izan daitekeen subjektu poetiko horri, eta behin eta berriro betetzen du testua erlijio erreferentziekin. Horren adibide izan daiteke zeruaren aipamena askotan agertzea, eta zeruarekin batera infernuarena, haren ifrentzuarena. Izan ere, idazle bat heterodoxoa denean, “bide zuzena” dauka kontraerreferentziatzat, eta bide zuzen horretatik aldentzen den neurrian bihurtzen da heterodoxo. Honelako poesian, subjektuak itxaropenak galdu dituela esan daiteke. Jainkoak desagertu ondoren, ezerk ez baitu betetzen utopiaren lekua, eta, azkenean, bizitzea eta bizirautea sinonimo dira. Poemak antolatzeko eta gauzatzeko orduan, bestalde, idazleak esku artean izan duen lanabesik garrantzitsuena hoskidetasuna da. Hitzen soinuek berek osatzen dute poema eraikitzen duen ardatza. Hitzek beren soinuetan beste hitz batzuk ekartzen dituzte gogora (“infernua” / “ifrentzua” bikotea, adibidez), eta, nahi gabe, irakurleak horrela loturik agertzen diren hitzen artean harreman bereziak bilatzen ditu, eta bide surrealistetatik bideratzen da. Soinuetan oinarrituta, idazleak ez du arazorik esanahi misteriotsuz beterik dauden hitz berriak asmatzeko. Hor ere ikusten da idazleak bide errazak utzi dituela alde batera.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak