Ihes betea / Anjel Lertxundi / Alberdania, 2006

Gure baitatik ihesean Lorea Amilibia / Deia, 2007-10-09

Oroitzapena, ihesa, sufrimendua, isiltasuna, nortasuna, fanatismoa, kanpoko giroaren eragina… giza portaerari buruzko hausnarketa egiten digu Anjel Lertxundik, ekintzarekin, suspentsearekin, jakin-minarekin nahastuta.

Liburuak hiru parte ditu. Lehenengoan Werner gaztea hitlerzale itsua aurkezten digu Lertxundik, Alemania naziko giroan txertaturik. Aldi hartan, hain usu izan ziren krudelkeria guztiak burutuko ditu: homosexualak jipoitu, komunistak jazarri, juduen kontra bihotz eta arima jardun. Etxekoen epelkeriaren kontra ere egingo du Werner gazteak, aitaren isiltasunaren kontra bereziki. Aitaren isiltasunak indar itzela hartzen du lehenengo parte horretan.

Liburuaren bigarren partean, Werner gazteak judua dela jakingo du, eta horrek bere ordu arteko munduarekin etetera eramango du, fisikoki nahiz gogoaren eta intelektuaren aldetik. Etena.

Liburuaren hirugarren partea ihesarena da. Naziengandik, ordu arte beretarrak izan direnengandik, ihes egitea.

“Bidaia iniziatiko baten istoria da”, esana du Anjel Lertxundik. Eta alde horretatik, batek irudipena hartzen du, liburuan aurrera doan neurrian, denboran eta lekuan hain urrun dagoen istorioak baduela irakurketa bat ere hemen eta orain. Historia egon zitekeen kokatuta beste leku batean, beste denbora batean, giza portaerak hurbilak baitira beti. Baina Alemania nazian kokatzeak badu abantaila bat, irudi ezagunekin jokatzen duela Anjel Lertxundik, eta horretan zinearen eta gaiaren inguruko liburu anitzak idazlearen aldeko jokatu dute pertsonaian sakontzean, konfliktoa agertzean. Ez hainbeste historia bera. Baina literatura lerro artean ere irakurri behar baita, Wernerren historia hurbila egiten zaigu. Arriskatu egin da Anjel Lertxundi, bere irakurleak beti eskertzen dioguna, bide batez esanda. Werner 36ko Gerran kokatu izan balu, beharbada hurbilago sentítuko genuen ekintza, lekuak, eszenatokia, ukituko zigun bihotza, piztuko zizkigun grinak… baina aukera gutxiago ere izango zituen, apika, adierazi nahi ziguna kontatzeko. Eta Anjel Lertxundik leku sakonagoetara eraman nahi gintuen, giza portaeraren beste portaeretara eta kontraesanetara. Eta eraman gaitu.