kritiken hemeroteka

8.448 kritika

« | »

Hiltamuzko lantuak / Pio Berasategi / Hordago, 1982

Kostunbrismoa barria Jon Kortazar / Idatz & Mintz, 1983-05

Pio Berasategiren bigarren liburua irakurteko aukerea izan dogu. Eta Madrilen bizi dan euskaldun honen narratibak, zerbait barririk ekarri deuskula esan daikegu. Ez da tratamentuaren aldetikoa. Agian, ikuspegi prolema baino ez da izango nobedadea. Kanpoan bizi danaren negar tonoa.

Dana dala, narratiba aldetik ez badau ezer barririk aportatzen, liburuaren hizkuntza jokerak ditugu aipagai.

Bere lehenengo nobelaren jokabideak agertzen ditu barriro hemen ere. Herbesteratua nobelak baeukan hari narratibo bat aitzaki legez Madrile eta Euskal Herriaren deskripzinoak sortzeko. Hariaren ahultasunak, ea melodramatismoz osoturiko pasarteak emoten eutsoen zahar kutsua ahaztu ezinezkoa jakun.

Bigarren honetan, ostera, beste alde batetik jokatzen dau. Ahaztu ditu hari narratiboak eta Madrilen marrazki zabala eskeintzera etorri jaku. Kostunbrismo barria eregitera.

Liburuaren gala, Madrilen ikuspegi bat dogu. Horregaitik liburuak nobeleaz baino periodismoaz zerikusi handiagoa dauka. Erreportaiarekin lotuago ikusten doguz liburua osotzen daben kontagai laburrak. Eta horixe dira izan ere, huri nagusiarekiko sentitutako deskripzinoak, noizbehinka ikuspegi pertsonala tartekatzen dala, narrazinoaren kontrastea bilatzeko.

Berasategi-ren ikuspegia errealista bada ere, ez da gai liburu honetan, filosofia oso bat agertzeko, eta Madrileko postal txikiak eginez osotzen ditu artikuluak. Ikuspegi errealista horren ondorio argi bi honeexek dira: errealitate guztien errepresentazinoa bilatu nahia eta alkarrizketetan, batez ere erderazkoetan lortzen dauan ironia eta bizitasun garratza.

Baina, zelan ez, bere euskeraren jabetasuna da gairik aitagarriena liburuan. Nahiko ondo definiturik diran euskal errealismoaren jokera estilistikoak darabilz: joskera aldetiko erritmo aldakerak, hiztegiaren aberastasuna eta deskripzio aldetiko bizitasunak —gogoratu daigun 95. or. egindakoa—, adierazlearen zabaltasuna. Euskeraren jabetasuna ez jako ukatuko, ba.

Kostunbrismo honen alderdirik barrienak bestelako ezaugarrietan oinarritzen dira, halan eta guztiz ere: pertsonaien anonimotasunean. Ez dago pertsonai zehatzik. Eta orduan kontaketa, inpresioz osotzen da. Inpresioz, eta kazetaritza barria gogoratzen dauan hizkera errealistaren erabileran.

Azkenengoz, ikuspegi pertsonalak, tono maílenkoniatsu eta intimoak narrazinoaren anonimotasunagaz kontrasteratzerakoan bilatzen dau Berasategik liburuan aurrera eragitearen zutabea.

Horrela, bada, hizkera aldetik euskera klasikoa gogoratzen badau liburuak, narratiba ikuspegiak ez dau askorik laguntzen.

Azken kritikak

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Amaia Alvarez Uria

Arrabioen gerra
Karel Capek

Jon Jimenez

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Asier Urkiza

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Nagore Fernandez

Negu batez Mallorcan
George Sand

Aritz Galarraga

Trilogia
Jon Fosse

Hasier Rekondo

Ele eta hitz. Ahoz eta idatziz
Jose Angel Irigaray

Mikel Asurmendi

Ttau eta biok
Joseba Esparza Gorraiz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Epilogorik gabe
Elena Sanchez

Aitor Francos

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Asier Urkiza

Pleibak
Miren Amuriza

Nagore Fernandez

Euskaldun fededun
Pruden Gartzia

Jon Jimenez

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Ibon Egaña

Amok
Stefan Zweig

Paloma Rodriguez-Miñambres

Artxiboa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

Hedabideak