« Haur besoetakoa | Lertxundi, zazpigarrenean aidanez »
Hiltamuzko lantuak / Pio Berasategi / Hordago, 1982
Kostunbrismoa barria Jon Kortazar / Idatz & Mintz, 1983-05
Pio Berasategiren bigarren liburua irakurteko aukerea izan dogu. Eta Madrilen bizi dan euskaldun honen narratibak, zerbait barririk ekarri deuskula esan daikegu. Ez da tratamentuaren aldetikoa. Agian, ikuspegi prolema baino ez da izango nobedadea. Kanpoan bizi danaren negar tonoa.
Dana dala, narratiba aldetik ez badau ezer barririk aportatzen, liburuaren hizkuntza jokerak ditugu aipagai.
Bere lehenengo nobelaren jokabideak agertzen ditu barriro hemen ere. Herbesteratua nobelak baeukan hari narratibo bat aitzaki legez Madrile eta Euskal Herriaren deskripzinoak sortzeko. Hariaren ahultasunak, ea melodramatismoz osoturiko pasarteak emoten eutsoen zahar kutsua ahaztu ezinezkoa jakun.
Bigarren honetan, ostera, beste alde batetik jokatzen dau. Ahaztu ditu hari narratiboak eta Madrilen marrazki zabala eskeintzera etorri jaku. Kostunbrismo barria eregitera.
Liburuaren gala, Madrilen ikuspegi bat dogu. Horregaitik liburuak nobeleaz baino periodismoaz zerikusi handiagoa dauka. Erreportaiarekin lotuago ikusten doguz liburua osotzen daben kontagai laburrak. Eta horixe dira izan ere, huri nagusiarekiko sentitutako deskripzinoak, noizbehinka ikuspegi pertsonala tartekatzen dala, narrazinoaren kontrastea bilatzeko.
Berasategi-ren ikuspegia errealista bada ere, ez da gai liburu honetan, filosofia oso bat agertzeko, eta Madrileko postal txikiak eginez osotzen ditu artikuluak. Ikuspegi errealista horren ondorio argi bi honeexek dira: errealitate guztien errepresentazinoa bilatu nahia eta alkarrizketetan, batez ere erderazkoetan lortzen dauan ironia eta bizitasun garratza.
Baina, zelan ez, bere euskeraren jabetasuna da gairik aitagarriena liburuan. Nahiko ondo definiturik diran euskal errealismoaren jokera estilistikoak darabilz: joskera aldetiko erritmo aldakerak, hiztegiaren aberastasuna eta deskripzio aldetiko bizitasunak —gogoratu daigun 95. or. egindakoa—, adierazlearen zabaltasuna. Euskeraren jabetasuna ez jako ukatuko, ba.
Kostunbrismo honen alderdirik barrienak bestelako ezaugarrietan oinarritzen dira, halan eta guztiz ere: pertsonaien anonimotasunean. Ez dago pertsonai zehatzik. Eta orduan kontaketa, inpresioz osotzen da. Inpresioz, eta kazetaritza barria gogoratzen dauan hizkera errealistaren erabileran.
Azkenengoz, ikuspegi pertsonalak, tono maílenkoniatsu eta intimoak narrazinoaren anonimotasunagaz kontrasteratzerakoan bilatzen dau Berasategik liburuan aurrera eragitearen zutabea.
Horrela, bada, hizkera aldetik euskera klasikoa gogoratzen badau liburuak, narratiba ikuspegiak ez dau askorik laguntzen.
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Asier Urkiza
Barbaro iraun
Louisa Yousfi
Amaia Alvarez Uria
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Aiora Sampedro
Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson
Irati Majuelo
Itzulerak
Miren Agur Meabe
Aiora Sampedro
...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo
Jon Jimenez
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Asier Urkiza
Hitzak palmondo
Silvia Federici
Nagore Fernandez
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels
Aritz Galarraga
Maitasun kapitala
Karmele Jaio
Mikel Asurmendi
Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro
Paloma Rodriguez-Miñambres
Jausiz
Alain Mendizabal Diaz
Maddi Galdos Areta
Hiriak eta urteak
Xabier Montoia
Irati Majuelo