kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Hiltamuzko lantuak / Pio Berasategi / Hordago, 1982

Kostunbrismoa barria Jon Kortazar / Idatz & Mintz, 1983-05

Pio Berasategiren bigarren liburua irakurteko aukerea izan dogu. Eta Madrilen bizi dan euskaldun honen narratibak, zerbait barririk ekarri deuskula esan daikegu. Ez da tratamentuaren aldetikoa. Agian, ikuspegi prolema baino ez da izango nobedadea. Kanpoan bizi danaren negar tonoa.

Dana dala, narratiba aldetik ez badau ezer barririk aportatzen, liburuaren hizkuntza jokerak ditugu aipagai.

Bere lehenengo nobelaren jokabideak agertzen ditu barriro hemen ere. Herbesteratua nobelak baeukan hari narratibo bat aitzaki legez Madrile eta Euskal Herriaren deskripzinoak sortzeko. Hariaren ahultasunak, ea melodramatismoz osoturiko pasarteak emoten eutsoen zahar kutsua ahaztu ezinezkoa jakun.

Bigarren honetan, ostera, beste alde batetik jokatzen dau. Ahaztu ditu hari narratiboak eta Madrilen marrazki zabala eskeintzera etorri jaku. Kostunbrismo barria eregitera.

Liburuaren gala, Madrilen ikuspegi bat dogu. Horregaitik liburuak nobeleaz baino periodismoaz zerikusi handiagoa dauka. Erreportaiarekin lotuago ikusten doguz liburua osotzen daben kontagai laburrak. Eta horixe dira izan ere, huri nagusiarekiko sentitutako deskripzinoak, noizbehinka ikuspegi pertsonala tartekatzen dala, narrazinoaren kontrastea bilatzeko.

Berasategi-ren ikuspegia errealista bada ere, ez da gai liburu honetan, filosofia oso bat agertzeko, eta Madrileko postal txikiak eginez osotzen ditu artikuluak. Ikuspegi errealista horren ondorio argi bi honeexek dira: errealitate guztien errepresentazinoa bilatu nahia eta alkarrizketetan, batez ere erderazkoetan lortzen dauan ironia eta bizitasun garratza.

Baina, zelan ez, bere euskeraren jabetasuna da gairik aitagarriena liburuan. Nahiko ondo definiturik diran euskal errealismoaren jokera estilistikoak darabilz: joskera aldetiko erritmo aldakerak, hiztegiaren aberastasuna eta deskripzio aldetiko bizitasunak —gogoratu daigun 95. or. egindakoa—, adierazlearen zabaltasuna. Euskeraren jabetasuna ez jako ukatuko, ba.

Kostunbrismo honen alderdirik barrienak bestelako ezaugarrietan oinarritzen dira, halan eta guztiz ere: pertsonaien anonimotasunean. Ez dago pertsonai zehatzik. Eta orduan kontaketa, inpresioz osotzen da. Inpresioz, eta kazetaritza barria gogoratzen dauan hizkera errealistaren erabileran.

Azkenengoz, ikuspegi pertsonalak, tono maílenkoniatsu eta intimoak narrazinoaren anonimotasunagaz kontrasteratzerakoan bilatzen dau Berasategik liburuan aurrera eragitearen zutabea.

Horrela, bada, hizkera aldetik euskera klasikoa gogoratzen badau liburuak, narratiba ikuspegiak ez dau askorik laguntzen.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak