kritiken hemeroteka

8.196 kritika

« | »

Uda betiko balitz / Xabier Mendiguren Elizegi / Elkarlanean, 2003

Ai! Udea betiko balitz! Arantza Etxebarria / Idatz & Mintz, 2003

Ai! Udea betiko balitike!

Nork ez dau gura holangorik pasetarik? Nork ez leuke gura udea betiko luzatutea, egun luze-luzeak eta eguzkitsuak eukitea, presa barik ibiltea, beti olgetan, egunerokotasunetik urrin…

Ildalekuetako istorio freskoa ekarri deusku Mendigurenek oraingoan. Liburu dibertigarria, arma eta katigituteko modukoa da, baina ezelan be ez sinplekeriaz idatzikoa. Akori eta askori (nire edade ingurukoei bai, behintzat), orrialdeok irakurrita, gaztaroan bizi izaneko esperientziaren bat ekarriko deutso gogora eta, igual, identifikauta be sentiduko da.

Egitura aldetik be nahiko berezia eretxi deutsat liburuari. Narrazinoagaz batera, mutiko batek idatziko gutunak agertzen jakuz orrialdeotan, ahozko euskera freskoan idatzikoak bain zuzen be. Mutikoak eskutitzok aita-amei, lehengusuari, lagunari, ahizteari… aginduten deutsez, udalekuetako gorabeheren barri emoteko. Liburuak hini zati argi daukaz: mutikoak udalekuetan 12, 14 eta 16 urte daukazala bizi izanekoak. Holan ba, gutunok sano lagungarri egingo jakuz pertsonaia helduaz zelan doan ikusteko.

Narrazinoa bera orokorra da, hau da, ez dau pertsona bakarraren ganean berba egiten, ezpada talde osoak daukaz berbagai. Baina pitean-pitean datozen eskutitzak ez dira betegarri hutsak, narrazinoan argitu barik geratutakoa mutikoak gutun baten argituko deutso-eta bati edo besteari, sarritan.

Ganera, gutunotan badago beste gauza deigarri bat be: Elizegik mutikoaren garapena erakutsi deusku, alderdi biri erreparatuaz erakutsi be. Batetik, mutikoaren ortografia asko hobetuko da “edadeak” eta liburuak aurrera egiten daben neurrian: h letrea, berben arteko banaketak, puntuazinoa, ideien ordena, testuaren egiturea… Bestetik, edukiari begira be hasierako haurrari ez deutsagu bain haur eretxiko, apurka-apurka sentimendu sakonak eta ideia abstraktu eta koherenteagoak azalduko dauz eta. 16 urte daukazanerako pertsona heldua da eta arreta ez dau umekeriatan ipinten, gauza ganorazkoagoetan baino: amodioa, politikea, barruko mundua, itaunei erantzun ezina…

Aitorpenak egiteko ordua da. Liburudenda erraldoi baten erosi neban liburua: beste liburu batzuen arteko borroka gogorretik garaile urten eban honako honek. Liburudenda horretan, ba, apalak liburuz beteta neukazan eta nik ume-goseak-hilaren antzera begiratzen neutsen guztiei: hau hartu, bestea itxi… Baina azkenean, atzealdean begiratu eta argumentuaren esku itxi neban ebatzia. Ez dago esan beharrik ein egin jatan erakargarrien.

Eskuartean daukagun liburu honen atzealdeko azalpenak liburuan poza nagusi dala dinosku, nahizta beste sentimentu batzuk be agertu. Dana dala, liburu honek, gogoetakaz batera, nostalgia-sentimentu moduko bat be eme deust barman, Joan jakuzan urteen mina: gura eta ezina, denporea gelditu ezina. Baina orain bizi dodan sasoia be pozgarria dala pentsauta altxau dot huma, joanak joan direalako. Elizegik berek be antzeko zeozer onartu dau liburuko azken orrialdeetan: “Haurtzaroa poza ron erresuma izendatzea

Gizakien Hutoriar edo Historiaurrean Urrezko Am bat izan zela sineotea bezalakoa da: Harrezkero dena litzateke endekatze eta galera,

Okerretik okerrera igarotze ezinbesteko but.”

Sasoi bakotxari berea, eta, noizean behin, bizitakoari gorazarrea.

Azken kritikak

Maskara baten aitortza
Yukio Mishima

Ibai Atutxa Ordeñana

Emakume gaiztoak
Marilar Aleixandre

Jon Jimenez

Baserria (h)uz(s)ten
Oskar Gaztelu Bilbao

Maddi Galdos Areta

Animalia domestikoak
Esti Martinez

Irati Majuelo

Ni ez naiz hamalau
Karlos Linazasoro

Hasier Rekondo

Ura saltoka
Juan Kruz Igerabide

Jon Martin-Etxebeste

Oso latza izan da
Xabier Mendiguren Elizegi

Mikel Asurmendi

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Jon Jimenez

Azpimarrak
Nerea Balda

Paloma Rodriguez-Miñambres

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Eneko Barberena

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Ibon Egaña

Lurraz beste
Garazi Arrula Ruiz

Mikel Asurmendi

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Jon Jimenez

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

2022(e)ko azaroa

2022(e)ko urria

Hedabideak