susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Sei ipuin amodiozko | Gerratea eta gizona »

Agustin Anabitarteren idaz lanak / Agustin Anabitarte / GAK, 1986

Anabitarteren lan osoa argitaratua Jon Kortazar / Eguna, 1986-11-13

Augustin Anabitarteren lan osoa argitaratua izan da egunotan. Orain dela hiru urte hil zen idazlea, eta “anormaltzat” ditugun literaturetan karrera literario arrunta uler dezakegu berea. 1929. urtean argitaratu zuen bere lehendabiziko nobela, “Usauri” deituraz, eta geroztik, urte luze eta ilunetan aritu zen, bere azken nobela “Aprikako basamortuanu”, bidai-kroniken antzera moldatua, 1962. urtean argitaratu arte.

Idazle ahaztu xamarra dugu gure literatura historien orrialdeetan, eta beharbada era berdintsuan aurkitzen da gure literatura klaseetan ere.

Gogoratzen dut “Usauri” irakurri nuen eguna. Gipuzkoako Aldundiko Liburutegian; iraila gorriko egun euritsuan. Liburua, edizio zaharrean aurkitu nuen. Gaurkoaren aldean, bestelako edizioa egin zioten Anabitarteri.

Era berean gogoratzen dut egindako inpresio sakona. Hantxe ziren gaur egun modernotzat jotzen ditugun ezaugarriak: euskara eta erdararen erabilera, hiri giroa, deskripzioetan erabiltzen duen idealizazioa… Hantxe ziren kontatzeko era berriak, amaiera gabeko idazlearen ironia, kontatzerako erabilitako urruntasun hori, eta berriro burleti idazlea, bere burua han non aurkitzen dudan nobelaren erdian nobela bat idazten ari dela adieraziz.

Nobelak harritu egin ninduen. Euskal nobelagintzaren kondairetan ez bait nuen bere izena letra handiz ikusi. Gotzon Garatek idazle kostunbristatzat jotzen du, Lasagabasterrek ez zion aipamen txiki bat baino eskeini. Sarasola ibili zitzaigun bizkorren, esajerazio pixka batekin, Txomin Agirreren hainakoa bazela adieraziz.

Geroxeago irakurri izan ditut beste aipamen batzuk ere. Gehienetan erromantiko eta kostun-bristatzat aipatzen dute.

Baina izenen atzetik, izanak ere badirela konturatzen naiz. Eta ez kostunbrista, ez erromantiko izanak ez doazkio egokiegi Anabitarteri. Noiz edo noiz guk ere ikasiko dugu nobela liriko bat badagoela. Nobela lirikoaren adibide ederra eman zigun Anabitartek bere nobelagintzan. Izenak eta izanak nahastu gabe, lotsarik gabe jarri genezake Anabitarte ongi merezita duen toki altuan.