« Itxoitearen emaitza | Joan eta Ane zigarro bat erretzen »
Ahanzturaren artxipelagoa / Juan Luis Zabala / Elkar, 1987
Zatiak eta parodiak Jon Kortazar / Eguna, 1987-05-14
Kasualitateak eta karteroen grebak ekarri dituzte batera nire buzoira. Liburu bi batera komentatzeak ez dio liburuari mesede handiegirik egiten. Baina oraingo honetan kasualitateak nahi izan du.
Eta biak dira bardingoak gainera. Bata euskalduna, Juan Luis Zabalaren “Ahanzturaren artxipelagoa”, eta bestea katalana, Rafael Vallbonaren “Sabates italianes”. Biak testu laburrez osatuak, ez ipuinez. Baina bien artean bada desberdintasun argirik.
Juan Luis Zabalaren liburua liburu zorrotza da. Beharbada Anjel Lertxundik “Urtero da aurten” liburuan aukeraturiko bideak dabiltza. Gai orokorren inguruan testu laburrak. “Heriotza, maitasuna, bakardadea, erlijio” dira hemen onartzen diren gaiak. Pertsonaia-narratzaile desberdinek ikututzen dituzte, bakoitzak bere ikuspuntu propioa eta kontatzeko bere era ongi moldatua hartzen duelarik.
Zabalarengan, eta berak argitaraturiko lehen lanean, hemen bezala, hizkerari buruzko erreflexioa nagusitzen da. Agian, estimagarriena gertatzen dena ere bada. Metaliteraturatik hurbil dabilkigu idazle gaztea. Eta liburu honek hizkeraren agorketaren kontzientzia erakutsi egin badu ere, zerbait berririk ere eskeintzen du. Zatiketa eta parodia, adibidez, simulakroaren ezaugarriak. Pertsonaiek mugan bizi dira, baina mugan bizi behar horren agerpena erretorika zaindu eta desberdinen bitartez emana da. Gaurkoz erretorika tresnaren erabilera azpimarratu nahi dut. Hizkuntzarekin egindako lanak aurrea hartzen du lanean.
“Sabates italianes” liburuak ere mugan ari diren pertsonei buruz ari da. Baina eta hemen hasten dira desberdintasunak, zatiei buruz hitz egin beharrean, bideoklipei buruz hitz egiten du.
Pertsonaiek ere mugetan bizi dira, baina ez erretorikaren mugetan, ekintzaren mugetan baino.
Tituluetan adierazitako asmo desberdinek, batak tituluan abstrakzioari buruz hitz eginez, besteak zehaztasunei buruz, desberdintasun garbiagoa agertzen dute sakonean.
Euskaldunak ez du oraindik ahaztu metafisika. Katalanaren pertsonaiek, ostera pragmatismoaren munduan bizi dira, agian esperantza gabe, euskaldunaren errelatoetan bezala, baina minik gabe ere bai. Nihilismoan eta modernitatean pausu bat aurrerago doakigu katalana.
Eguna,