« Euskal liburugintzaz | Bertsoak eta topikoak »
Gasteizko hondartzak / Xabier Montoia / Susa, 1997
Sasoi guztietarako liburua Xabier Mendiguren Elizegi / Argia, 1997-06-15
Bost urte joan dira Montoiak “Emakume biboteduna” lan bikain hura kaleratu zuenetik: ez da harritzekoa ere, giza sentimenduen arakatze biribil hura edozein sortzaile barrenak hustuta uzteko modukoa baitzen. Eta tartean bere bakarkako diskoa. “Beti oporretan”.
Oporrak utzi eta itzuli da, ordea. Bilduma mardula da “Gasteizko hondartzak”, ia 300 orri hartzen baitute bere hogeita bi ipuinek. Eta trinkoa; izan ere, horixe baitu bereizgarri nagusia: ipuin guztiek badute lotura-hari bat, obrari esanahi eta estilozko batasuna ematen diotenak. Bi baliabide erabili ditu helburu horretarako: batetik, dena Gasteizen gertatzen da baina jarraipen bat eginez denboran zehar, lehenengo ipuina 1937an gertatzen baita eta azkena gaur egun, tartean 60 urtetan zehar apurka aurrera eginez, frankismoko aldi desberdinak, Franco osteko lehen urte nahasiak eta ondoko sistema berriaren finkatzea azalduz. Une historikoa ez da ipuinen muina, atzeko dekoratua baizik, pertsonaien arropa, irratiko kantak edo tabernako edariak bezala.
Bigarren baliabidea, pertsonaien bidezko lotura da: ez dira errepikatzen, baina ipuin guztietan agertzen da aurreko istorioko norbait, bigarren mailakoak aurrenekora iraganez eta alderantziz, bizitzan bertan bezala. Bizi izandakoaren inpresio sakon hori da irakurleari itsatsita geratzen zaiona: ispilu bat erabili duela Montoiak Gasteizko hiriaren historian eta hiritarren kontzientzietan barrena, argazki soziologiko zorrotzak bezain erretratu psikologiko sinesgarriak burutuz.
Uda girorako irakurketa aproposa dirudi liburuak izenburua ikusita; edukia irakurrita, berriz, urtaro guztietarako egokia, eta urte askoan erreferentzia izango dena gainera. Zorionak.
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Irati Majuelo
Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust
Aritz Galarraga
Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo
Aiora Sampedro
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Mikel Asurmendi
Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lurrez estali
Ximun Fuchs
Jon Jimenez
Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo
Mikel Asurmendi
Poesia guztia
Safo
Mikel Asurmendi
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Jon Jimenez
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo