« Azkueren Euskal Erriaren Yakintza | Etxekotasuna »
Arteka marteka / Txomin Hegi / Maiatz, 1989
Arteka marteka Josu Landa / Argia, 1989-11-19
Iparraldeko kulturaren barruan gizon giltzarria den baten poema-liburua ekarri digu oraingoan “Maiatz”en liburu-ekimen nekagaitz eta honez gero emankorrak. Bere nortasun ikaragarriaz, Txomin Hegik azken urteotan Iparraldeko kultur mugimenduaren errenferentzi puntu ezinbestekoa bihurtu du bere burua. Betidanik kantari eta, batez ere, aktore. Azken aldian, antzerki zuzendaria ere izan da eta bere jaioterria den Hazparneko Kultur Etxeko arduradun bezala lan nekeza egin izan du azken hiruzpalau urteotan, kulturgintza eraginez baina behar izan denean ere agintarien zirikatzaile eta kritikari.
Oraingoan poeta gisa datorkigu “Arteka marteka” liburua dela medio. Liburuaren antolaketa kronologikoki antologikoa den heinean, bi balio pilatzen dituzte poemok: poesiarena berarena bata, eta testigantzarena bestea. Hamahiru urtetan idatzirikako poemen hautaketa egiten bait da bertan.
Haatik, lehen urteetako poemak oso lotuta ikusi ditugu kantuarekin. Kantatuak izateko eginak dirudite hastapenetako konposizioek, Herriaren sufrimenduak eta Euskal Herriaren ezinak sortutako nahigabe sakon batek kutsatutakoak. Ez da alferrikakoa liburu hasieran Manex Erdozaintzi-Etxart poeta ahantzia erreibindikatzeko saioa, haren poema baten bidez. Urradura bera somatzen da bi poetongan.
Piskanaka bestelako gogoeta puntuetara ematen zaie bide, hildako ezagunen desagertzeak direla kausa, edota elemendu geografiko esanguratsuetatik abiatuz… baina beti ere sakoneko samindura batez kutsaturik. Beranduagoko poemetan bakarrik kausitu ahalko da nolabaiteko ironia edo umorezko kritika, botereari, erlijioari zuzenduta. Bukaera aldera poemen tonua aldatuta ikusten da doi bat: umeentzako alegien baliapidea erabiliz helduentzako irakaspideak eman nahian bezala, senentzia labur-laburrak emanez… liburua Jean Marie Tjibaou militante kanakaren heriotzeak sortarazitako hutsune lazgarriarekin amaitzeko.
Iparraldeko poeta baten aurrean gaude, eta nabari da. Sentsibilitatea ari da poemotan gainezka etengabe, inpotentziak eta sufrimenduak ekartzen dizkigute poemarik onenak. Begirada urrun eta sakoneko gizona da Txomin, hitz neurtuzkoa; poemak ere neurrikoak ditu.
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Asier Urkiza
Eresia
Goiatz Labandibar
Nagore Fernandez
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren
Mikel Asurmendi
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Mikel Asurmendi
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Asier Urkiza
Paziente isila
Alex Michaelides
Nagore Fernandez
Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa
Aritz Galarraga
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Mikel Asurmendi
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Jon Jimenez
Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz
Amaia Alvarez Uria